شماره دادنامه: 2670
تاریخ دادنامه: 12/9/1398
شماره پرونده: 97/1748
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای سیدمهدی عقیلی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال نامه شماره 2030/14-16/3/1394 معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال نامه شماره 2030/14-16/3/1394 معاونت توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند را خواستار شده و به طور خلاصه اعلام کرده است که : " در بخشنامه مورد اعتراض تصریح شده که به دلیل مشکلات اعتباری، حداکثر سقف بازخریدی مرخصی استحقاقی منتهی به بازنشستگی کارکنان فقط به میزان 180 روز امکان پذیر است. لذا این بخشنامه مغایر با مواد 84 و 107 قانون مدیریت خدمات کشوری است زیرا در مواد مذکور اشاره شده که 15 روز از مرخصی کارکنان در هر سال قابل ذخیره است و پرداخت وجوه مربوط به مرخصی های ذخیره شده کارمند بدون هیچ گونه شرطی در زمان بازنشستگی پذیرفته شده است."
متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است: " به: کلیه واحدهای تابعه دانشگاه موضوع: بازخرید مرخصی بازنشستگان
احتراماً پیرو نامه شماره 15907/11-16/2/1392 و بنا به مصوبات جلسه شورای مدیران مورخ 2/12/1393 و 28/2/1394 به اطلاع می رساند با توجه به مشکلات اعتباری حداکثر سقف بازخرید مرخصی استحقاقی در پایان بازنشستگی (منتهی به بازنشستگی) فقط به میزان 180 روز امکان پذیر خواهد بود. لذا ترتیبی اتخاذ فرمایید مراتب به نحو مقتضی به کلیه کارکنان ابلاغ تا چنانچه تا پایان بازنشستگی بیش از مدت اعلام شده ذخیره دارند با برنامه ریزی لازم نسبت به استفاده از مرخصی و یا استفاده از ماده 73 آیین نامه اداری استخدامی کارکنان غیر هیات علمی نسبت به تعیین تکلیف مرخصی خویش اقدام نمایند. بدیهی است در خصوص بازخرید مرخصی 180 روز در پایان بازنشستگی، صرفاً پس از صدور حکم بازنشستگی و در صورت تامین اعتبار اقدام صورت خواهد گرفت و به هیچ عنوان بیش از مدت اعلام شده قابل بازخرید نخواهد بود. ضمناً با صدور این نامه، کلیه دستورالعمل های قبلی در خصوص بازخرید مرخصی پایان خدمت لغو و بلااثر اعلام می گردد."
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند به موجب نامه شماره 77851/11/97-7/9/1397 توضیح داده است که:
" 1- به موجب بند (الف) ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه، بند (ب) ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه و ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور، دانشگاه ها الزامی به قوانین و مقررات عمومی، اداری، استخدامی، مالی و تشکیلاتی ندارند و صرفاً بر اساس آیین نامه و مصوبات هیات امناء خود در چهارچوب مقوله فوق الاشاره اداره می شوند. 2- مطابق مواد 72 و 73 آیین نامه اداری، استخدامی کارکنان غیر هیات علمی مصوب 1390، هیات امنای دانشگاه مقرر کرده که اولاً: کارمندان می توانند به هر میزان ذخیره مرخصی استحقاقی ذخیره شده خود پس از موافقت مسیول مربوطه استفاده کند و بازخرید مرخصی استحقاقی ذخیره شده خود پس از موافقت مسیول مربوطه استفاده کند و بازخرید مرخصی استحقاقی ذخیره شده با درخواست کارمند در طول هر دوره ده ساله خدمتی فقط برای یک بار در هر دوره و در صورت وجود اعتبار و تصویب هیات رییسه موسسه بلامانع است. در همین راستا هیات رییسه دانشگاه بخشنامه ای صادر کرده که بر اساس آن بازخرید صرفاً 180 روز مرخصی استحقاقی ذخیره شده در زمان بازنشستگی را مورد تایید قرار داده است. 3- مستفاد از رای شماره 1232-8/12/1396 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، بر اساس قوانین و مقررات عمومی (قانون مدیریت خدمات کشوری) شرط الزام دستگاه ها به بازخرید مرخصی استحقاقی ذخیره شده (هر سال 15 روز) درخواست مستخدم و عدم موافقت دستگاه با استفاده از مرخصی استحقاقی قبل از بازنشستگی است. 4- نظریه خروج موضوعی کارکنان دانشگاه ها از قانون مدیریت خدمات کشوری، مفاد نامه شماره 2030/14-16/3/1394 معاونت وقت توسعه مدیریت و منابع دانشگاه صرفاً ابلاغ مقررات جاری بوده و متضمن وضع قاعده جدید نیست و مادام که مصوبات هیات امنا و هیات رییسه دانشگاه در مراجع ذی صلاح ابطال نگردیده، نامه معترض عنه قابلیت ابطال ندارد. 5- به موجب نامه شماره 51591/14-29/7/1394 مفاد نامه معترض عنه اصلاح شده است."
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 12/9/1398 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
با توجه به اینکه اولاً: به موجب بند (ب) ماده 20 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1389 که در ماده 1 قانون احکام دایمی برنامه های توسعه کشور مصوب سال 1395 تکرار شده مقرر شده دانشگاه ها و موسسات آموزشی و پژوهشی در امور اداری، استخدامی، مالی و معاملاتی از شمول قوانین و مقررات عمومی خارج و صرفاً بر اساس آیین نامه ها و مصوبات هیات امنا عمل می کنند، بنابراین استفاده از مرخصی های ذخیره شده یا بازخرید آن و امور مربوط به بازنشستگی به یقین از امور استخدامی است و دانشگاه ها در اجرای آن امور با توجه به ماده قانونی صدرالذکر الزامی به تبعیت از قوانین استخدام کشـوری و مـدیریت خـدمات کشوری ندارند و تابع مصوبات هیات امنا هستند. ثانیاً: به موجب ماده 71 آیین نامه اداری استخدامی و تشکیلاتی کارمندان غیر هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور مصوب اردیبهشت 1391 مقرر شده است: « کارمندان رسمی و پیمانی موسسه سالی سی روز حق مرخصی کاری با استفاده از حقوق و مزایای مربوط را دارند. حداکثر نیمی از مرخصی کارمندان در هر سال قابل ذخیره شدن است.» و ماده 73 آیین نامه مذکور نیز مقرر داشته: « بازخرید مرخصی استحقاقی ذخیره شده با درخواست کارمند در طول هر دوره ده ساله خدمتی، فقط برای یک بار در هر دوره و در صورت وجود اعتبار و پس از تصویب در هیات رییسه موسسه بلامانع می باشد. موسسه موظف است مرخصی بازخریده شده را از مجموع ذخیره مرخصی استحقاقی کارمندان کسر نماید.» نظر به اینکه شورای مدیران دانشگاه علوم پزشکی بیرجند برخلاف آیین نامه مصوب هیات امناء به موجب مقرره مورد شکایت اقدام به نادیده گرفتن اختیار کارمندان به بازخرید مرخصی ذخیره شده قبل از بازنشستگی و محدود کردن امکان بازخرید مرخصی ذخیره شده در زمان بازنشستگی به حداکثر 180 روز مبادرت کرده است، بنابراین بخشنامه مذکور خارج از حدود اختیارات قانونی و مغایر با قانون به شرح پیش گفته است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی- رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
