شماره دادنامه: 2664
تاریخ دادنامه: 12/9/1398
شماره پرونده: 98/2174
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض: آقای مهدی سرحسابی
موضوع : اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: در خصوص اینکه مهلت اعتراض از تصمیمات مراجع بند 2 ماده 10 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری از جمله کمیسیون های موضوع ماده 120 و 122 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران در دیوان عدالت اداری مقید به مهلت مقرر در تبصره 2 ماده 16 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 هست یا خیر؟ بین آراء شعب دیوان عدالت اداری اعلام تعارض شده است.
گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه 31 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 9509980900600980 با موضوع دادخواست آقای مهدی سرحسابی به طرفیت نیروی زمینی ارتش- آجا و به خواسته اعتراض به رای کمیسیون موضوع مواد 121 و 120 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران به موجب دادنامه شماره 9609970900601354-12/9/1396 به شرح زیر رای صادر کرده است : با تـوجه بـه اینکه خـواسته خواهان اعتراض به رای کمیسیون موضوع ماده 121 قانون ارتش است و وفق تبصره 2ماده 16 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 مهلت اعتراض به آراء و تصمیمات کمیسیونها و هیاتهای رسیدگی کننده برای اشخاص داخل کشور سه ماه و برای اشخاص مقیم خارج از کشور شش ماه از تاریخ ابلاغ تعیین شده است و در مانحن فیه رای معترض عنه در تاریخ 28/10/1389 صادر و به شاکی ابلاغ عملی شده و در تاریخ 13/6/1395 پس از حدود شش سال و خارج از مهلت مقرر در تبصره یاد شده دادخواست اعتراض خود را به دیوان عدالت اداری تقدیم نموده است که به لحاظ خارج از مهلت بودن مستند به تبصره مذکور و بند «ت» ماده 53 قانون صدرالذکر قرار رد شکایت صادر می شود. این رای ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است. رای مذکور به موجب رای شماره 9609970955203080-21/11/1396 شعبه 24 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تایید شده است.
ب: شعبه 35 بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 9209980905009644 با موضوع دادخواست آقای محمدصادق تیرانداز به طرفیت ستاد مشترک ارتش و کمیسیون موضوع ماده 121 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران و به خواسته نقض رای مورخ 11/7/1391 کمیسیون ماده 121 قانون مذکور به موجب دادنامه شماره 9209970903500920-18/12/1392 به شرح زیر رای صادر کرده است : با عنایت به اینکه رای معترض عنه در سال1391 به خواهان ابلاغ و خواهان علیرغم اطلاع از مفاد رای موضوع خواسته خارج از مهلت مقرر مضبوط در تبصره دوم از ماده 16 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 به رای موضوع دادخواست اعتراض نموده است لذا در وضع موجود رسیدگی مقدور نبوده و قرار رد شکایت تقدیمی را صادر و اعلام می دارد قرار صادره در اجرای مفاد ماده 65 از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیـوان عـدالت اداری ظرف 20 روز پس از ابـلاغ قابـل اعتـراض در شعـب تجدیـدنظـر دیـوان عـدالت اداری می باشد.
در اثر تجدیدنظر خواهی از رای مذکور، شعبه دوم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 9409970955201544-4/8/1394 به شرح زیر رای مورد اعتراض را نقض می کند : نظر به اینکه موضوع شکایت از مصادیق مقررات تبصره 2 از ماده 16 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری نبوده و اعتراض به رای کمیسیون ماده 121 قانون آجا موقت به وقت خاص نمی باشد، لذا با پذیرش تجدیدنظر خواهی تجدیدنظرخواه و نقض قرار مورد اعتراض مستنداً به ماده 72 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری پرونده جهت رسیدگی ماهیتی به شعبه بدوی صادر کننده قرار مورد اعتراض اعاده می گردد.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 12/9/1398 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
الف: تعارض در آراء محرز است .
ب: بر اساس بند 2 ماده 10 قانون تشکیلات وآیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392، صلاحیت شعب دیوان عدالت اداری، صرفاً رسیدگی به آراء قطعی صادره از هیات‌ها و کمیسیون‌های شبه قضایی است و قانونگذار در تبصره 2 ماده 16 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، تصریح کرده است: « از زمان تصویب این قانون، مهلت تقدیم دادخواست راجع به موارد موضوع بند (2) ماده (10) این قانون، برای اشخاص داخل کشور سه ماه و برای افراد مقیم خارج از کشور، شش ماه از تاریخ ابلاغ رای یا تصمیم قطعی مرجع مربوط…» است. با توجه به این که حکم تبصره مذکور اطلاق دارد و همه آراء قطعی صادره از هیات‌ها و کمیسیون‌های شبه قضایی اعم از آرایی که دارای مهلت اعتراض در دیوان عدالت اداری است (مانند ماده 141 قانون استخدام نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران) و یا آرایی که فاقد مهلت اعتراض است (مانند رای کمیسیون ماده 121 قانون ارتش جمهوری اسلامی ایران و یا رای کمیسیون ماده 135 قانون مقررات استخدامی سپاه) را در برمی گیرد و قرینه برای انصراف حکم قانونگذار به آراء گروه اول (آراء مهلت دار) وجـود ندارد، مضافاً قـواعد آیین دادرسی و قوانین شکلی از جمله مهلت اعتراض اثر فوری دارد و در رسیدگی به پرونده‌هایی که از قبل مطرح شده باشد نیز قابلیت اعمال دارد مگر آن که قانونگذار برخلاف آن حکمی مقرر کند، بنابراین در صورت وصول اعتراض از سوی شخص معترض خارج از مهلت های مقرر در تبصره 2 ماه 16 قانون تشکیلات وآیین دادرسی دیوان عدالت اداری، شعب دیوان می بایست به استناد تبصره مذکور و بند «ت» ماده 53 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری «قرار رد شکایت» صادر کنند، مگر آن که در قوانین سابق مهلت مقید بیشتری پیش بینی شده باشد که مطابق ذیل تبصره 2 ماده 16قانون مذکور، مهلت بیشتر ملاک عمل خواهد بود ولی از آنجا که در پرونده های موضوع تعارض مقنن برای تصمیمات مورد اعتراض زمان معینی پیش بینی نکرده است، تـابع حکم تبصـره 2 مـاده 16 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیـوان عـدالت اداری می باشد و آراء صادر شده به رد شکایت که اعتراض خارج از مهلت مقرر را قابل استماع ندانسته صحیح و موافق مقررات است. این رای به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سـال 1392 برای شعـب دیـوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
محمدکاظم بهرامی-رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
