بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه:1372
تاریخ دادنامه: 1397/6/6
شماره پرونده: 96/476
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای بهمن اجلی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 217/8-8/م-1391/3/17 بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان قم
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره 217/8-8/م-1391/3/17 بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان قم را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
" ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با توجه به اینکه قوانین خدمت وظیفه عمومی، قوانین آمره، امری و دستوری عمومی می باشد. به استحضار می رساند: مدت 6 ماه تمام مذکور در سطر پنجم تعهدنامه خدمتی به شماره 5391 -1391/8/20 که در بدو ورود به دوران ماموریت استفاده از امریه مشمولین متخصص، خاص ماده 5 تبصره 3 و 4 در فصل هشتم استفاده دستگاههای غیر نظامی از خدمات کارکنان وظیفه در راستای اصل 147 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اجرای ماده 66 تبصره بند الف و ب (نیروهای مسلح موظفند در اجرای اصل 147 قانون اساسی تعدادی از کارکنان وظیفه خود را بنا به درخواست دولت بر امور … مشروط بر اینکه به آمادگی رزمی نیروهای مسلح آسیبی وارد نیاید در اختیار دولت قرار دهد. تبصره: دولت می تواند از خدمات کارکنان وظیفه به دو صورت زیر استفاده نماید:
الف- به عنوان کارکنان وظیفه برای انجام خدمت دوره ضرورت. ب- به عنوان استخدام تعهد خدمتی با ماده 71 تبصره 1: ( مدت تعهد خدمت اینگونه مشمولین حداقل 48 ماه است) و تبصره 3: (سازمانهای مذکور تنها در چهارچوب مقررات پیش بینی شده در این فصل مجاز به استفاده از خدمت مشمولین می باشند.) مغایرت دارد.
در قوانین آمره ماده 71 تبصره 1چگونه مدت حداقل 48 ماه به 6 ماه تفسیر شده است؟ لازم به ذکر است به موجب بند الف ماده 4 قانون جدید خدمت وظیفه عمومی الف- مدت خدمت دوره ضرورت 24 ماه است ( امریه ای) و در صورتی که مشمولان مازاد و یا کمتر از تعداد مورد نیاز باشد ستاد کل با کسب اجازه از فرماندهی کل قوا آن را به کمتر یا بیشتر از مدت دوره ضرورت تغییر می دهد. تبصره1- تاریخ شروع و پایان خدمت در مراحل احتیاط و ذخیره از تاریخ پایان خدمت دوره ضرورت محاسبه می گردد.
بخشنامه دفتر عمومی حفاظت اطلاعات فرماندهی کل قوا به شماره 20/1226/800/28-1391/2/10 (سطر 5 اضافه شده در تعهدنامه دفتر اسناد رسمی شماره 108 حوزه ثبتی قم به شماره 5391-1391/8/25) ریاست (بنیاد مسکن انقلاب اسلامی) با موضوع: مدت خدمت کارکنان وظیفه به موجب بند الف ماده 4 قانون جدید خدمت وظیفه عمومی مدت خدمت دوره ضرورت 24 ماه است. مدت خدمت کارکنان وظیفه مامور به دستگاههای غیر نظامی (امریه ای) 24 ماه است. در بخشنامه مدیرکل اداری و پشتیبانی به جناب آقای مهندس خانی به شماره 217/8-8/م- 1391/3/27 [ 1391/3/17] ذکر حسب موافقت معاونت پشتیبانی و امور هماهنگی استانها مقرر شد دوره تعهد خدمت امریه های بنیاد از یک سال به شش ماه تقلیل یابد.
مدت 6 ماه مذکور تعهد خدمتی امریه های بنیاد به صراحت با ماده 66 تبصره دولت می تواند از خدمات کارکنان وظیفه به دو صورت زیر استفاده نماید: الف- به عنوان کارکنان وظیفه برای انجام خدمت دوره ضرورت ب- به عنوان استخدام تعهد خدمتی با ماده 71 تبصره 1 مدت تعهد خدمت اینگونه مشمولین حداقل 48 ماه است به صراحت مغایرت دارد.
ریاست هیات عمومی دیوان عدالت اداری خواهشمندم دستور ابطال بخشنامه به شماره 217/8-8/م-1391/3/27 [ 1391/3/17] که موجب نقض قانون خدمت وظیفه عمومی امریه ای است را به 48 ماه حداقلی محبت تصحیح فرمایید و تقاضا دارم بازگشت به کار اینجانب را نیز مساعدت بفرمایید. "
متن بخشنامه های مورد اعتراض به قرار زیر است:
الف- بخشنامه شماره 217/8/8/م-1391/3/17 مدیرکل اداری و پشتیبانی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی:
" جناب آقای مهندس خانی
مدیرکل محترم بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان قم
سلام علیکم
احتراماً ضمن ارسال بخشنامه دفتر حفاظت فرماندهی کل قوا در خصوص افزایش مدت خدمت کارکنان وظیفه مامور به دستگاهها ( امریه) و حسب موافقت معاونت پشتیبانی و امور هماهنگی استانها مقرر شد دوره تعهد خدمت امریه های بنیاد از یک سال به شش ماه تقلیل یابد، ضمناً این بخشنامه از تاریخ اعزام 1391/6/1 قابل اجرا می باشد.- مدیرکل اداری و پشتیبانی"
ب- بخشنامه شماره 20/8001226/28-1391/2/10 رییس دفتر عمومی حفاظت اطلاعات فرماندهی کل قوا:
" دفتر عمومی حفاظت اطلاعات فرماندهی کل قوا
ریاست محترم بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
موضوع: مدت خدمت کارکنان وظیفه
سلام علیکم، با صلوات بر محمد و آل محمد(ص)
با توجه به ابلاغی ستاد کل نیروهای مسلح:
1- به موجب بند الف ماده 4 قانون جدید خدمت وظیفه عمومی مدت خدمت دوره ضرورت 24 ماه می باشد.
2- ستاد کل نیروهای مسلح با بررسی و کار کارشناسی و با توجه به اختیارات قانونی که بر عهده آن ستاد قرار گرفته است مدت خدمت دوره ضرورت را برای مشمولانی که از فروردین 1391 به خدمت اعزام می شوند به مدت 24 ماه تعیین و به شرح زیر ابلاغ نموده است:
ـ مدت خدمت کارکنان وظیفه مامور به دستگاههای غیر نظامی (امریه ای) 24 ماه
ـ خدمت دوره ضرورت کارکنان وظیفه برای نیروهای مسلح و یگانهای حفاظت دستگاههای غیر نظامی 21 ماه
ـ خدمت دوره ضرورت کارکنان وظیفه در مناطق جنگی و امنیتی درگیر 18 ماه
ـ خدمت دوره ضرورت برای کارکنان وظیفه غیر بومی مناطق امنیتی غیر درگیر، عملیاتی، مناطق محروم و بد آب و هوا 19 ماه
3- خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به اجرا و مد نظر قرار دادن مفاد فوق اقدام لازم به عمل آورند.- رییس دفتر عمومی حفاظت اطلاعات فرماندهی کل قوا"
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به موجب لایحه های شماره 4962-35-1396/5/17 و 2510/35-1397/3/22 توضیح داده است که:
" ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با سلام و احترام:
به استحضار می رساند در خصوص دادخواست خواهان ( بهمن اجلی) به طرفیت اداره کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان قم با موضوع خواسته ابطال بخشنامه به شماره 217/8-8/م-1391/3/27 [1391/3/17] و بازگشت به کار و … طی شماره پرونده 9609980905800395 و کلاسه پرونده 96/476-1396/4/18 مطرح در آن هیات دفاعیات خود را طی لایحه تنظیمی تقدیمی با مستندات پیوست مبنی بر رد ادعای کذب و واهی خواهان ( بهمن اجلی) تقدیم می نماییم.
اولاً: برابر متن دادخواست خواهان نامبرده از تاریخ 1391/8/1 تا 1392/12/23 طبق مفاد و مقررات مشمولین خدمت وظیفه عمومی برابر مستندات ضمیمه دادخواست خود به عنوان امریه در این بنیاد جذب و خدمت سربازی را به اتمام رسانده و پس از طی دوره خدمت برابر تعهد نامه محضری اخذ شده از مامور مبنی بر تعهد خدمت از مورخ 1393/1/1 تا 1393/3/31 در این بنیاد حضور داشته و بعد از آن تاریخ به دلیل اتمام خدمت و تعهد وظیفه عمومی با این بنیاد تسویه حساب و کلیه حقوق و مزایای خود را برابر قوانین و مقررات نیروهای مسلح از این بنیاد به انضمام گواهی دریافت کارت پایان خدمت خود را از این بنیاد دریافت نموده است.
ثانیاً: خواسته خواهان به طرفیت اداره کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان قم با موضوع مطرح شده خواسته جدیدی نیست بلکه این موضوع طی چند مرحله من جمله اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قم، دیوان عدالت اداری و نهایت امر در شعبه 5 دادگاه عمومی حقوقی شهرستان قم طرح دعوا نموده که در هر سه مورد خواسته ایشان به دلیل ادعای غیر قانونی توسط مراجع ذیصلاح به شرح ذیل رد گردید.
1- رای صادره از شعبه 42 دیوان عدالت اداری مبنی بر عدم رسیدگی و تعیین صلاحیت و رسیدگی به موضوع به اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قم ارجاع گردید.
2- آرای اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قم خواسته ایشان را نسبت به بازگشت به کار مردود (قطع رابطه کاری فیمابین از تاریخ 1393/7/1 به دلیل اتمام تعهدنامه دفتر 108 به استناد تبصره ماده 158 قانون کار) و تنها این بنیاد را مجاب به پرداخت سنوات باقی مانده نموده است.
3- رای شعبه 5 دادگاه عمومی حقوقی شهرستان قم و همچنین رای شعبه 7 دادگاه تجدیدنظر دادگستری استان قم با موضوع خواسته ابطال سند، بخشنامه و بازگشت به کار طی دفاعیات صورت گرفته و تقدیم لایحه از سوی این بنیاد خواسته خواهان مردود و از درجه اعتبار ساقط می باشد، لذا دعوای خواهان به دلیل عدم قابلیت استماع از سوی آنشعبات دادگاه رد دعوای صادر شده است.
موضوع اعمال ماده 66 قانون خدمت وظیفه عمومی به صورت عام و کلی است در صورتی که تقلیل تعهد خدمتی از یک سال به شش ماه طی بخشنامه های داخلی و به استناد نامه شماره 217/8/8/م-1391/3/27 [1391/3/17] صورت گرفته است نه بر خلاف واقع و در پاسخ به دلیل اخذ تعهد نامه محضری از مشمولین وظیفه به استحضار می رساند به صورت خاص و به استناد بند 19 شرایط و مقررات مربوط به جذب مشمولین وظیفه در بنیاد مسکن انقلاب اسلامی صورت پذیرفته است. لذا خواهان برابر تعهدنامه رسمی به صورت خاص مبنی بر دوره ضرورت به مدت 6 ماه و قبول آن به صراحت خود پذیرفته که واقف به تمامی موارد استخدامی و همچنین فروعات آن می باشد و به طبع آن بعد از اینکه دوره امریه خدمت را به پایان رسانده با درخواست خودش فرم تسویه حساب را امضاء وحق و حقوق خود را برابر مـدارک مـوجود در پـرونده و ارایـه شده به محاکم قضایی دریافت نموده و پیرو آن کارت پایان خدمت خود را اخـذ کرده است که با این وصف دعوای خواهان قابلیت استماع ندارد. علیهذا از آن هیات با عنایت به توضیحات فوق الاشعار و دلایل و مدارک ارایه شده، تقاضای رسیدگی و صدور حکم شایسته را مبنی بر رد ادعای غیر قانونی خواهان مورد استدعاست."
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1397/6/6 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
نظر به اینکه نامه مورد اعتراض ناظر بر کاهش دوره تعهد خدمت علاوه بر خدمت دوره ضرورت کارکنان وظیفه بـرای انجام خـدمت دوره ضرورت در دستگاه هـای غیر نظامی مـوضوع بند الف ماده 66 قانون اصلاح موادی از قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب سال 1390 است و در خصوص این قبیل از کارکنان وظیفه در قانون، اخذ تعهد مازاد بر خدمت قانونی پیش بینی نشده است، بنابراین اعلام کاهش تعهد خدمت از یک سال به شش ماه به لحاظ اینکه اساساً اخذ تعهد خدمت مازاد بر دوره ضرورت با قانون انطباق ندارد، مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود. بدیهی است ابطال این نامه به معنی تعیین تعهد خدمت به میزان یک سال نیست.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری
مرتضی علی اشراقی
