بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 306
تاریخ دادنامه: 18/02/1397
کلاسه پرونده: 96/609
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای رحمان اصفهانی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند « الف» ماده 1 آیین نامه اجرایی مواد 84، 86، 87، 90، 91 و 93 قانون مدیریت خدمات کشوری موضوع مصوبه شماره 77683/44770-8/4/1389 وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند « الف» ماده 1 آیین نامه اجرایی مواد 84، 86، 87، 90، 91 و 93 قانون مدیریت خدمات کشوری موضوع مصوبه شماره 77683/44770-8/4/1389 وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
" به استحضار می رساند که مطابق بند الف ماده 1 آیین نامه اجرایی مواد 84، 86، 87، 90، 91 و 93 قانون مدیریت خدمات کشوری: « کارمند می تواند حقوق و فوق العاده های مربوط به ایام مرخصی های استحقاقی استفاده نشده خود را در زمان بازنشستگی با رعایت ماده 84 قانون مطالبه یا تقاضا نماید. مانده مرخصی مذکور در احتساب سابقه خدمت دولتی وی ملاک عمل قرار می گیرد.» که این بند با مفاد تبصره ماده 3 قانون نحوه تعدیل نیروی انسانی دستگاههای دولتی مصوب 27/10/1366 مغایر است. تبصره ماده 3 قانون اخیرالذکر عنوان می نماید:
«مستخدم رسمی می تواند هنگام تقاضای بازنشستگی حقوق و فوق العاده های مربوط به ایام مرخصی های استحقاقی استفاده نشده خود را مطالبه یا تقاضا نماید در احتساب سابقه خدمت جهت تعیین حقوق بازنشستگی یا از کارافتادگی به جمع خدمت رسمی وی اضافه شود و….» همان گونه که مشخص است مراد قانونگذار در تبصره فوق الذکر این بوده که کارمند در ارتباط با مانده مرخصی در زمان بازنشستگی یا از کارافتادگی دو حق انتخاب دارد: یا حقوق و مزایای متعلقه را مطالبه کند (اصطلاحاً مانده مرخصی را بازخرید کند) یا اینکه تقاضا نماید مانده مرخصی به عنوان سابقه خدمت دولتی وی منظور گردد که بالطبع تحقق هر دو مورد با هم امکان پذیر نمی باشد. لذا از آنجا که از بند الف ماده 1 آیین نامه مورد اعتراض (که به نظر می رسد در زمان تدوین دارای یک ایراد نگارشی گردیده است) چنین موضوعی برداشت نشده و از قسمت دوم بند مذکور این گونه استنباط می شود که حتی مرخصی بازخرید شده نیز قابل احتساب به عنوان سابقه خدمت دولتی است لذا ابطال بند مذکور در حد استدلال فوق الذکر را از هیات عمومی دیوان عدالت اداری خواستارم. "
متن آیین نامه مورد اعتراض به قرار زیر است:
" معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور
وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک در جلسه مورخ 2/3/1389 بنا به پیشنهاد معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور و به استناد ماده 100 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386 و با رعایت تصویب نامه شماره 164082/ت373هـ-10/10/1386، آیین نامه اجرایی مواد (84)، (86)، (87)، (90)، (91) و (93) قانون مدیریت خدمات کشوری یاد شده را به شرح زیر موافقت نمود:
« آیین نامه اجرایی مواد (84)، (86)، (87)، (90)، (91) و (93) قانون مدیریت خدمات کشوری»
ماده1- آیین نامه مرخصی موضوع مواد (47)، (48) و (49) قانون استخدام کشوری مصوب 1346 و اصلاحات بعدی آن در اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری که در این آیین نامه به اختصار « قانون» نامیده می شود، با لحاظ شرایط زیر تنفیذ می گردد:
الف- کارمند می تواند حقوق و فوق العاده های مربوط به ایام مرخصی های استحقاقی استفاده نشده خود را در زمان بازنشستگی با رعایت ماده (84) قانون مطالبه یا تقاضا نماید. مانده مرخصی مذکور در احتساب سابقه خدمت دولتی وی ملاک عمل قرار می گیرد.
ب- تمام حقوق و فوق العاده های مربوط به کارمند بابت مرخصی استحقاقی به وراث قانونی وی پرداخت خواهد شد.
ج- احکامی از آیین نامه مذکور که مغایر با الزامات قانونی باشد، لغو می گردد. "
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس امور حقوقی و قوانین سازمان اداری و استخدامی کشور به موجب لایحه شماره 1401277-26/6/1396 توضیح داده است که:
" دیوان عدالت اداری – دفتر هیات محترم عمومی دیوان
با سلام و احترام
بازگشت به ابلاغی شماره 9609980905800496-12/6/1396، در خصوص دادخواست آقای رحمان اصفهانی مبنی بر ابطال بند «الف» ماده 1 آیین نامه اجرایی مواد 84، 86، 87، 91 و 93 قانون مدیریت خدمات کشوری، به شماره 77683/44770-8/4/1389، مصوب وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک، به استحضار می رساند:
اولاً: همان گونه که شاکی نیز اذعان نموده اند، بند «الف» ماده 1 آیین نامه اجرایی مورد بحث دارای ایراد انشایی می باشد که در واقع چنانچه در سطر دوم بند الف مزبور بعد از عبارت « تقاضا نماید» نقطه موجود، بعد از عبارت مزبور حذف گردد در این صورت شایبه اختیار مضاعف استفاده کارمند از دو حق موجود (حق مطالبه وجه مرخصی- حق تقاضای احتساب مرخصی ذخیره شده در احتساب سابقه خدمت) بابت موضوع واحد مرتفع می گردد. مضافاً اینکه اختیار استفاده مستخدم از یکی از دو حق مورد بحث در تبصره ماده 3 قانون نحوه تعدیل نیروی انسانی، به موجب قانون اعطاء شده، در حالی که در فرض وجود دو حق برای مستخدم در آیین نامه فوق الذکر، که مصوب وزرای مربوطه است، تاب تعارض با قانون مصوب مجلس شورای اسلامی را نخواهد داشت، کما اینکه رویه جاری و مورد عمل دستگاههای اجرایی نیز در حال حاضر مبنی بر استفاده از یکی از دو حق مورد بحث می باشد. با توجه به مراتب مزبور به نظر این امور نیازی به ابطال بند مورد درخواست شاکی، نمی باشد. "
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 18/2/1397 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
در تبصره ماده 3 قانون نحوه تعدیل نیروی انسانی دستگاههای دولتی مصوب سال 1366، مقرر شده است مستخدم رسمی می تواند هنگام تقاضای بازنشستگی، حقوق و فوق العاده های مربوط به ایام مرخصی های استحقاقی استفاده نشده خود را مطالبه کند و یا اینکه تقاضا نماید در احتساب سابقه خدمت جهت تعیین حقوق بازنشستگی یا از کارافتادگی به جمع خدمت رسمی وی اضافه شود. نظر به اینکه در قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال 1386 راجع به نحوه بازخرید مرخصی های استحقاقی استفاده نشده و یا احتساب آن به عنوان سابقه خدمت رسمی حکمی وجود ندارد و مطابق ماده 127 قانون مذکور قوانین و مقررات مغایر با قانون مدیریت خدمات کشوری به جز قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت لغو شده است، در نتیجه حکم تبصره ماده 3 قانون نحوه تعدیل نیروی انسانی دستگاههای دولتی مصوب سال 1366 چون با قانون مدیریت خدمات کشوری مغایر نیست، لغو نشده و حاکمیت دارد.
نظر به اینکه حکم بند الف ماده 1 آیین نامه اجرایی مواد 84، 86، 87، 90، 91 و 93 قانون مدیریت خدمات کشوری موضوع مصوبه شماره 77683/44770-8/4/1389 وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک نیز ناظر بر این است که کارمند می تواند حقوق و فوق العاده های مربوط به ایام مرخصی های استحقاقی استفاده نشده را مطالبه کرده یا تقاضا نماید این مانده مرخصی در احتساب سابقه خدمت دولتی ملاک عمل قرار گیرد و متضمن این حکم نیست که هم قابل بازخرید باشد و همزمان آنچه که بازخرید شده به عنوان سابقه خدمت دولتی لحاظ شود، بنابراین با تبصره ماده 3 قانون نحوه تعدیل نیروی انسانی دستگاههای دولتی مصوب سال 1366 مغایرت ندارد و قابل ابطال تشخیص نشد.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
محمدکاظم بهرامی
