بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 1126-1125
تاریخ دادنامه: 3/11/1396
کلاسه پرونده: 94/221، 93/522
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: دیوان محاسبات کشور
موضوع شکایت و خواسته: 1- ابطال دستور هجدهم مصوبه مورخ 18/3/1390 هیات امناء دانشگاه یزد 2- ابطال بند 24 صورتجلسه مورخ 2/9/1392 دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد
گردش کار : الف- معاون حقوقی، مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور به موجب شکایتنامه شماره 367/20000 – 20/5/1393 اعلام کرده است که :
"ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً، در خصوص دستور هجدهم مصوبه هیات امناء دانشگاه یزد مورخ 18/3/1390 همان گونه که مستحضرند:
1- وفق بند (ی) ماده (20) قانون برنامه پنجم توسعه «دانشگاههای کشور، حسب مورد به تشخیص وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تصویب شورای گسترش وزارتخانه های مربوط، می توانند نسبت به تاسیس شعب در شهر محل استقرار خود یا دیگر شهرها و مناطق آزاد داخل کشور و نیز در خارج کشور به صورت خودگردان و با دریافت شهریه از داوطلبان اقدام کنند.»
2- وفق بند (ک) همان ماخذ قانونی « شهریه دانشجویان جانباز بیست و پنج درصد (25%) و بالاتر و فرزندان آنان، فرزندان شاهد، آزادگان و فرزندان آنان و دانشجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی از محل اعتبارات ردیف مستقل معاونت تامین شود.»
3- بر اساس دستور هجدهم صورتجلسه یازدهمین نشست عادی هیات امنای دانشگاه یزد مصوب 18/3/1390 مقرر گردیده است « به استناد بند (و) ماده (7) قانون تشکیل هیات امناء و در اجرای بخشنامه شماره 70617/15/89-14/10/1389 مرکز هیاتهای امنا و هیات ممیزه، فرزندان اعضای هیات علمی رسمی قطعی، رسمی آزمایشی و همچنین اعضای هیات علمی پیمانی (دارای شرایط مندرج در تبصره (2) اصلاحی بند «6-1» دستورالعمل اجرایی « بخشنامه ایجاد تسهیلات برای فرزندان اعضای هیات علمی مصوب 1388» مصوب شهریور 1389 به شماره 15013/و-9/6/1389 وزاری علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) که در مقاطع کاردانی و کارشناسی دوره های نوبت دوم (شبانه) دانشگاههای عضو هیات امناء پذیرفته می شوند و یا بر اساس بخشنامه فوق الذکر به دانشگاههای عضو هیات امنا منتقل و در دوره های مذکور مشغول به تحصیل می گردند. بـا نظر روسای دانشگاههای عضـو هیات امناء از 30 تا 60 درصـد تسهیلات تخفیف شهریه (ثابت و متغیر) بهره مند گردند.»
بنابراین مفاد مصوبه صدرالاشاره متضمن اعمال تخفیف به شرح مصوبه اخیرالذکر از موجبات تبعیض ناروا مصرح در بند (9) اصل 3 قانون اساسی بوده و مغایر با مبانی قانونی اخیرالذکر ارزیابی می گردد. مضافاً خاطر نشان می سازد دادنامه (714-11/10/1391) اصداری از هیات عمومی آن دیوان در خصوص ابطال قسمتی از مصوبات مورخ 21/12/1386، 11/4/1385 و 4/3/1384 هیات امناء دانشگاههای صنعتی شریف، تهران و امیرکبیر در اعطای تخفیف شهریه که با مبحوث عنه مشابهت موضوعی و حکمی دارد موید این مطلب می باشد. بنا به مراتب در اجرای مواد (12) و (13) قانون تشکیلات آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال مصوبه مذکور از زمان صدور مورد استدعاست."
متن دستور هجدهم مصوبه مورخ 18/3/1390 هیات امناء دانشگاه یزد که مورد اعتراض قرار گرفته به شرح زیر است:
" دستور هجدهم- بهره مندی فرزندان اعضای هیات علمی از تخفیف شهریه
مصوبه:
به استناد بند «و» ماده «7» قانون تشکیل هیاتهای امنا و در اجرای بخشنامه شماره 70617/15/89-14/10/1389 مرکز هیاتهای امنا و هیاتهای ممیزه، مقرر گردید فرزندان اعضای هیات علمی رسمی قطعی، رسمی آزمایشی و همچنین اعضای هیات علمی پیمانی (دارای شرایط مندرج در تبصره «2» اصلاحی بند «6-1» دستورالعمل اجرایی « بخشنامه ایجاد تسهیلات برای فرزندان اعضای هیات علمی مصوب 1388» مصوب شهریور 1389 به شماره 15012/و-9/6/1389 وزاری علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) که در مقاطع کاردانی و کارشناسی دوره هـای نوبت دوم (شبانه) دانشگاههای عضـو هیات امنا پذیرفته مـی شوند و یـا بـر اساس بخشنامه فوق الذکر به دانشگاههای عضو هیات امنا منتقل و در دوره های مذکور مشغول به تحصیل می گردند. با نظر روسای دانشگاههای عضو هیات امنا از 30 تا 60 درصد تسهیلات تخفیف شهریه (ثابت و متغیر) بهره مند گردند. معاون وزیر و رییس مرکز هیاتهای امنا و هیاتهای ممیزه "
در پاسخ به شکایت مذکور رییس دانشگاه یزد به موجب لایحه شماره 1537/33-17/8/1393 توضیح داده است که:
" ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با سلام
احتراماً بازگشت به نامه شماره 09309980900046124-22/6/1393 مدیر دفتر آن هیات عمومی منضم به تصویر نامه شماره 367/20000-20/5/1393 معاون حقوقی، مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور در خصوص مفاد دستور هجدهم صورتجلسه یازدهمین نشست عادی هیات امناء دانشگاه یزد مصوب 18/3/1390، بدین وسیله به استحضار می رساند: به موجب مفاد بند ب ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اینکه: « دانشگاهها، مراکز، موسسات آموزش عالی پژهشی و فرهنگستانهایی که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط می باشند بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاههای دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی، قانونی مدیریت خدمات کشوری- قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها و فقط در چارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی و اداری- استخدامی- تشکیلاتی مصوب هیات امناء که حسب مورد به تایید می رسد، عمل می نمایند…»، دانشگاهها، مراکز و موسسات آموزش عالی و پژوهشی به شرح فوق الذکر از استقلال اداری، مالی و معاملاتی برخوردار بوده و تابع مصوبات هیات امناء دانشگاه خویش می باشند چون مطابق با قانون مزبور تنها مرجع قانونگذاری دانشگاهها هیات امناء است، بنابراین مصوبه مزبور در جلسه مورخ 18/3/1390 هیات امناء وقت دانشگاه با عنایت به قانون مذکور و در راستای اختیارات قانونی خاصه بند (و) ماده 7 قانون تشکیل هیات امناء دانشگاه و در اجرای بخشنامه شماره 70617/15/89-14/1/1389 معاونت و رییس مرکز وقت هیاتهای امناء و هیاتهای ممیزه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سوی هیات امناء دانشگاه به تصویب رسیده و از وجاهت قانونی برخوردار گردیده است، بنابراین مراتب فوق برای استحضار آن مقام رسیدگی بر طبق موازین شرعی و قانونی و صدور حکم شایسته بر رد دادخواست تقدیمی به حضور اعلام می گردد. "
ب) متعاقب شکایت نامه پیش گفته، معاون حقوقی مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور به موجب لایحه شماره 174/976/م/2-25/6/1393 اعلام کرده است که:
" ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً پیرو نامه شماره 367/20000-20/5/1393 موضوع ابطال دستور هجدهم مصوبه هیات امناء دانشگاه یزد مورخ 18/3/1390 به استحضار می رساند: هیات امناء دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد نیز بر اساس بند (24) صورتجلسه مورخ 2/9/1392 ابلاغی طی نامه شماره 6841/92/م-25/10/1392 وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اقدام به تخفیف شهریه فرزندان هیات علمی و کارکنان دانشگاه در شعبه بین الملل نموده است که بند مذکور مغایر با مستندات ابرازی موضوع نامه صدرالاشاره می باشد. بنا به مراتب در اجرای مواد (12) و (13) قانون تشکیلات آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال مصوبه مذکور از زمان صدور مورد استدعاست."
متن صورتجلسه مورخ 2/9/1392 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی که مورد اعتراض قرار گرفته به شرح زیر است:
" صورتجلسه هیات امناء دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد مورخ 2/9/1392
24- با تخفیف تا سقف 25 درصد شهریه فرزندان اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد که در شعبه بین الملل پذیرفته می شوند بر اساس شیوه نامه ای که به تایید هیات رییس دانشگاه می رسد موافقت گردید. "
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره 3741/107/د-30/7/1396 توضیح داده است که:
" ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
با اهدای سلام
احتراماً در خصوص پرونده کلاسه 94/221-6/10/1395 موضوع شکایت دیوان محاسبات کشور به خواست ابطال بند 24 صورتجلسه مورخ 2/9/1392 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد موضوع تخفیف شهریه فرزندان هیات علمی و کارکنان شعب بین الملل مراتب ذیل به استحضار می رساند:
1- دیوان محاسبات کشور در شکایت خود به شماره 367/20000-20/5/1393 علیه دانشگاه علوم پزشکی یزد متقاضی ابطال دستور هجدهم صورتجلسه یازدهمین نشست هیات امناء دانشگاه مذکور دایر بر تخفیف 30 تا 60 درصدی شهریه ثابت و متغیر مقاطع کاردانی و کارشناسی دوره های شبانه دانشگاههای عضو هیات امناء مربوطه برای فرزندان اعضای هیات علمی گردیده است. سازمان مذکور دلیل خود را جهت ابطال، تبعیض ناروا مصرح در بند 9 اصل 3 قانون اساسی اعلام نموده است. متعاقب این شکایت، سازمان مزبور با همان دلایل متقاضی ابطال بند 24 صورتجلسه مورخ 2/9/1392 دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد گردیده است.
2- این در حالی است که وفق بند 24 مصوبه مورخ 2/9/1392 هیات امناء دانشگاه علوم پزشکی یزد مقرر گردیده است، با تخفیف تا سقف بیست و پنج درصد شهریه فرزندان اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد که در شعبه بین الملل پذیرفته می شوند بر اساس شیوه نامه ای که به تایید هیات رییسه دانشگاه می رسد موافقت گردد.
3- همان گونه که آن مقام مستحضر می باشند، مطابق بند ب ماده 20 قانون برنامه پنجم توسعه دانشگاهها، مراکز و موسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستانهایی که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط می باشند بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاههای دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی و اداری- استخدامی- تشکیلاتی مصوب هیات امناء که حسب مورد به تایید وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و در مورد فرهنگستانها به تایید رییس جمهور می رسد، عمل می نمایند. اعضاء هیات علمی ستادی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز مشمول حکم این بند هستند. حکم این بند شامل مصوبات، تصمیمات و آیین نامه های قبلی نیز می گردد و مصوبات یاد شده مادام که اصلاح نگردیده به قوت خود باقی هستند.
4- همچنین برابر تبصره 2 ماده 2 آیین نامه مالی و معاملاتی دانشگاهها و دانشکدههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کلیه واحدهای اجرایی مستقل و غیر مستقل از لحاظ سیاست گذاری تابع قوانین، مقررات و تصمیمات موسسه، آیین نامه مالی و معاملاتی دانشگاهها بوده و مکلف به رعایت و اجرای مصوبات هیات امناء موسسه می باشد.
5- وفق بند (ی) قانون برنامه پنجم توسعه، دانشگاههای کشور، حسب مورد به تشخیص وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تصویب شورای گسترش وزارتخانه های مربوط، می توانند نسبت به تاسیس شعب در شهر محل استقرار خود یا دیگر شهرها و مناطق آزاد داخل کشور و نیز در خارج کشور به صورت خودگردان و با دریافت شهریه از داوطلبان اقدام کنند. در تبصره ماده مذکور اعلام شده است، میزان شهریه دریافتی از دانشجویان با توجه به نوع رشته و سطح خدمات آموزشی، کمک آموزشی و رفاهی ارایه شده، توسط هیات امناء دانشگاه تعیین و اعلام می شود.
6- با توجه به اینکه تعیین شهریه شعب بین الملل ( خودگردان) بر عهده هیات امناء دانشگاه می باشد هیات مذکور با توجه به اختیارات حاصله در این بند و در راستای ایجاد امور رفاهی برای کارکنان هیات علمی و غیر هیات علمی مربوطه نسبت به تخفیف تا سقف بیست و پنج درصد شهریه برای فرزندان مستخدمان همان دانشگاه که در شعب خودگردان همان دانشگاه پذیرفته می گردند اقدام نموده است که به نظر می رسد اقدام مذکور کاملاً وفق قوانین و مقررات می باشد. اشاره می نماید بند (ب) و (ی) ماده 20 قانون برنامه پنجم در قانون احکام دایمی توسعه نیز تنفیذ شده است."
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 3/11/1396 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
با عنایت به اینکه دستور هجدهم یازدهمین نشست عادی مورخ 18/3/1390 هیات امناء دانشگاه یزد و بند 24 مصوبه مورخ 2/9/1392 هیات امناء دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد مبنی بر اعطاء تخفیف شهریه به فرزندان اعضاء هیات علمی و کارکنان دانشگاههای یاد شده که در دوره شبانه و شعبه بین الملل پـذیرفته شده انـد موجبات ایجاد تبعیض ناروا را فراهم ساخته و این امر مغایر با بند 9 از اصل 3 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است و با عنایت به اینکه در موضوع مشابه هیات عمومی دیوان عدالت اداری بـه موجب رای شمـاره 714-11/10/1391 مصوبـه ناظر بـر تخفیف به اشخاص خاص را ابطال کرده است، بنابـراین مصوبات مـورد اعتراض مستند بـه بند 1 مـاده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود. با اعمال ماده 13 قانون پیش گفته و تسری ابطال مصوبات به زمان تصویب آنها موافقت نشد.
محمدکاظم بهرامی – رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
