بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 339-338
تاریخ دادنامه: 14/ مرداد/1392
کلاسه پرونده: 90/399، 92/386
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: 1- مدیرکل دفتر حقوقی، املاک و حمایت قضایی وزارت آموزش و پرورش 2- مدیرکل آموزش و پرورش استان مازندران
موضوع شکایت و خواسته: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار: مدیرکل دفتر حقوقی، املاک و حمایت قضایی وزارت آموزش و پرورش و مدیرکل آموزش و پرورش استان مازندران به موجب لوایح شماره 149398/810- 1389/12/4 و 205/95501-1389/12/22 با متن واحد اعلام کرده اند: در راستای ماده 43 قانون دیوان عدالت اداری نظر به این که دادنامه های صادره به شماره 8909970901000135- 1389/7/11و2044-1389/6/8و 2039-1389/6/8 و 8909970901000184 – 1389/7/19 جملگی صادره از شعبه 10 دیوان عدالت اداری با دادنامه صادره به شماره 522- 1389/3/9 صادره از شعبه اول دیوان عدالت اداری در خصوص پاداش مناطق محروم متناقض می باشد، خواهشمند است دستور فرمایید موضوع در هیات عمومی دیوان عدالت اداری مطرح و رای مقتضی صادر گردد. ضمناً جهت تبیین مطلب موارد ذیل را به استحضار می رساند. مصوبات مربوط به مناطق محروم بسیار متعدد بوده و در صورتی که این مصوبات به طور جامع بررسی نشود معمولاً در مقام قضاوت با هم ادغام شده و منتهی به تصمیم گیری صحیح نمی شود لذا ضرورت دارد بدواً هر یک از قوانین و مقررات را به طور مفصل و مجزا از دیگر مقررات بررسی و سپس نظر قطعی اعلام شود. الف- « قانون جذب نیروی انسانی به نقاط محروم و دورافتاده و مناطق جنگی مصوب 1367/12/7 مجلس شورای اسلامی» و آیین نامه ها و مصوبات مربوط به آن، این قانون دو تکلیف برای دستگاههای اجرایی ایجاد نموده است که عبارتند از: 1- پرداخت فوق العاده جذب و نگهداری به کارکنان رسمی و ثابت شاغل در نقاط محروم و دورافتاده و مناطق جنگی 2- پرداخت حقوق و فوق العاده یک ماه مرخصی ( علاوه بر مرخصی استحقاقی) استفاده نشده در مدت خدمت در مناطق فوق نکته بسیار مهم در قانون مذکور عبارت مذکور درماده 4 قانون می باشد که مقرر داشته است: « کسانی که طبق قوانین موضوعه کشور موظف به انجام وظیفه در مناطق محروم، دورافتاده و مناطق جنگی می باشند از شمول این قانون مستثنی هستند.» بنابراین ملاحظه می فرمایید کارکنانی که به موجب قانون موظف به خدمت در این مناطق می باشند با توجه به ماده مذکور نمی توانند از تسهیلات مقرر استفاده نمایند و از آنجا که به استناد ماده 3 قانون متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش مصوب 1369/3/8 متعهدین خدمت مکلفند پس از فراغت از تحصیل به میزان 2 برابر مدت تحصیل که حداقل آن کمتر از 5 سال نخواهد بود در هر محلی که وزارت آموزش و پرورش تعیین می نماید خدمت کنند و نیز این متعهدین علاوه بر نص صریح قانون مبنی بر الزام به ایفای تعهد در محلی که آموزش و پرورش تعیین می نماید به موجب ماده 1 قانون مذکور سند تعهد رسمی نیز در این راستا سپرده اند، دو الزام قانونی آنان را مکلف می نماید در محل تعیین شده خدمت کنند و حال آن که قضات شعبه اول دیوان عدالت اداری در صدور دادنامه شمـاره 522 بـرخلاف مفـاد قوانین فـوق اعـلام نموده اند « … صرف تعهـد خـدمت در آموزش و پرورش مفهم غیـر داوطلبانه بودن خدمت مشارالیه در منطقه محروم نامبرده نیست…» و حال آن که اصطلاحات ذکر شده در قانون چنانچه در قوانین مربوط تعریف نشده باشد می بایست منطبق با عرف تعریف گردد و لفظ داوطلب در قوانین تعریف خاص ندارد لیکن در عرف داوطلب به کسی گفته می شود که با میل و رغبت خود چیزی را انتخاب کند و حال آن که در مانحن فیه متعهد چنین اختیاری را در انتخاب ندارد. از سوی دیگر به استناد بند 1ماده 68 و ماده 78 و ماده 127 قانون مدیریت خدمات کشوری کلیه مبانی پرداخت خارج از ضوابط و مقررات فصل 10 قانون مذکور از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون ملغی شده است و تصویب نامه شماره 76229/ت40996هـ- 1388/4/10 مذکور در انتهای دادنامه شعبه اول نیز طی نامه شماره 62148/829هـ/ب- 1388/12/3 ریاست مجلس شورای اسلامی در راستای قانون نحوه اجرای اصل 85 و 138 قانون اساسی مغایر قانون تشخیص و ملغی شده است بنابراین استناد به مصوبه مذکور نیز صحیح نمی باشد. ب- موضوع مصوبه شماره 23347/ت215هـ-1373/6/12 هیات وزیران هیات وزیران بنا به پیشنهاد سازمان امور اداری و استخدامی کشور و فارغ از ارتباط این مصوبه با قانون جذب نیروی انسانی به نقاط محروم … مصوب سال 1367 مجلس شورای اسلامی، به منظور جذب و نگهداری نیروی انسانی متخصص و مجرب شاغل در دهستانهای دارای ضرایب فوق العاده جذب 9-5 جدول مربوط تسهیلاتی از جمله هزینه مسکن، هزینه سفر پیش بینی و در بند 3 مصوبه مذکور نیز به استناد ماده 41 قانون استخدام کشوری پاداشی معادل یک ماه مجموع حقوق و فوق العاده شغل برای مستخدمان رسمی و ثابتی که داوطلبانه در دهستانهای موضوع جدول مصوبه خدمت می کنند پیش بینی نموده است. لازم به ذکر است پاداش موضوع ماده 3 مصوبه مذکور طی بند 16 ضوابط اجرایی بودجه سال 1386 به شماره 19408/ت37135هـ- 1386/2/11 و نیز بند 2 تصویب نامه شماره 214312/ت39444هـ- 1386/12/28 از تاریخ 1386/1/1 ملغی گردیده است. با توجه به مصوبه و آراء وحدت رویه هیات عمومی دیوان عدالت اداری به شماره های 83 الی 87 مورخ 1384/2/25، 751- 1384/11/30، 542-1385/7/30، 720-1386/8/22 و شماره 940- 1386/9/6 پرداخت پاداش موضوع بند 3 با داشتن 3 شرط امکان پذیر است. 1- مستخدم رسمی و ثابت باشد. 2- داوطلبانه در دهستانهای موضوع جدول مصوبه خدمت نماید اعم از آن که بومی یا غیر بومی باشد. 3- حتماً در دهستانهای موضوع مصوبه خدمت نماید. همان گونه که سابقاً نیز بیان گردید متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش اعم از آن که بومی یا غیر بومی محل خدمت باشند شرط داوطلبانه خدمت کردن را دارا نمی باشند و از سوی دیگر سایر مستخدمان نیز که تعهد خدمتی ندارند صرفاً با دارا بودن سه شرط فوق از تاریخ 1373/6/12 تا 1386/1/1 می توانند از پاداش بند 3 مصوبه برخوردار شوند و حال آن که در انتهای دادنامه شماره 522 شعبه اول دیوان عدالت اداری این پاداش را به سالهای 1388، 1387 و 1386 نیز تسری داده است و مستند آن مصوبه ای است که هیچ ارتباطی به مصوبه شماره 23347/ت215هـ- 1373/6/12 هیات وزیران نداشته ضمناً مصوبه مورد استناد از سوی رییس مجلس شورای اسلامی مغایر قانون اعلام و ملغی شده است. با عنایت به مراتب فوق الذکر درخواست اعمال ماده 43 قانون دیوان عدالت اداری و صدور رای وحدت رویه مبنی بر این که متعهدین خدمت به وزارت آموزش و پرورش با عنایت به ماده 3 قانون متعهدین و سند تعهد محضری موضوع ماده 1 قانون مذکور و با توجه به ماده 4 قانون جذب نیروی انسانی به نقاط محروم و دورافتاده و مناطق جنگی مصوب 1367/12/7 و نیز بند 3 تصویب نامه شماره 23347/ت215هـ- 1373/6/12 هیات وزیران مشمول استفاده از مزایای مذکور درموارد فوق نمی باشند، را دارد. لازم به ذکر است این گونه متعهدین که در مناطق محروم و بد آب و هوا اشتغال داشته اند به استناد بند ب و پ ماده 39 قانون استخدام کشوری ( تا لازم الاجرا شدن قانون مدیریت خدمات کشوری) از فوق العاده بدی آب و هوا و نیز فوق العاده محرومیت از تسهیلات زندگی برخوردار بوده و پس از لازم الاجرا شدن قانون مدیریت نیز به استناد تصویب نامه شماره 76294/ت36095هـ- 1388/4/10 هیات وزیران از فوق العاده مناطق کمتر توسعه یافته بهره مند می شوند. گردش کار پرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است: الف: شعبه دهم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 10/89/776 با موضوع دادخواست آقای رضا کبودخانی به طرفیت سازمان آموزش و پرورش زنجان و به خواسته مطالبه پاداش مناطق محروم به موجب دادنامه شماره 2039- 1389/6/8، مفاداً به شرح آینده به صدور رای مبادرت کرده است: با توجه به محتویات پرونده و مدارک ارایه شده از سوی شاکی و اظهارات و مدافعات نماینده اداره خوانده به شرح صورت جلسه مورخ 1389/5/24 از آنجا که شاکی به طور داوطلبانه در منطقه خدابنده (قیدار) مشغول به خدمت نبوده است هر چند منطقه مذکور بر اساس مصوبه شماره 2247/ت/215-1376/6/12 جزء مناطق محروم محسوب می شود ولکن دلیلی بر داوطلبانه بودن شاکی برای خدمت وجود ندارد و نماینده سازمان مشتکی عنه نیز اعلام داشته است که شاکی بر اساس الزام و تعهد خود موظف به خدمت در منطقه مذکور است، بنابراین شکایت را وارد نمی داند و حکم به رد شکایت وی صادر می شود. رای دیوان قطعی است. ب: شعبه دهم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 10/89/829 با موضوع دادخواست آقای ذوالفقار رضایی به طرفیت سازمان آموزش و پرورش زنجان و به خواسته مطالبه پاداش مناطق محروم به موجب دادنامه شماره 2044- 1389/6/8، مفاداً به شرح آینده به صدور رای مبادرت کرده است: با توجه به محتوای پرونده و مدارک ارایه شده از سوی شاکی و اظهارات و مدافعات نماینده اداره خوانده به شرح صورت جلسه مورخ 1389/5/24 از آنجا که شاکی به طور داوطلبانه در منطقه ایجرود مشغول به خدمت نبوده است هر چند منطقه مذکور بـر اساس مصوبـه شمـاره 2247/ت/215-1376/6/12 جزء منـاطق محروم محسوب می شود ولکن دلیلی بر داوطلبانه بودن شاکی برای خدمت وجود ندارد و نماینده سازمان مشتکی عنه نیز اعلام داشته است که شاکی بر اساس الزام و تعهد خود موظف به خدمت در منطقه مذکور است، بنابراین شکایت را وارد نمی داند و حکم به رد شکایت وی صادر می شود. رای دیوان قطعی است. ج: شعبه دهم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 8909980900004104 با موضوع دادخواست آقای محمدعیسی بیگدلو به طرفیت سازمان آموزش و پرورش و به خواسته مطالبه پاداش مناطق محروم به موجب دادنامه شماره 8909970901000135- 1389/7/11، مفاداً به شرح آینده به صدور رای مبادرت کرده است: با توجه به محتوای پرونده و مدارک ارایه شده از سوی شاکی و اظهارات و مدافعات نماینده اداره خوانده به شرح صورت جلسه مورخ 1389/5/24 از آنجا که شاکی به طور داوطلبانه در منطقه بزینه رود مشغول به خدمت نبوده است هر چند منطقه مذکور بر اساس مصوبه شماره 2247/ت/215-1376/6/12 جزء مناطق محروم محسوب می شود ولکن دلیلی بر داوطلبانه بودن شاکی برای خدمت وجود ندارد و نماینده سازمان مشتکی عنه نیز اعلام داشته است که شاکی بر اساس الزام و تعهد خود موظف به خدمت در منطقه مذکور است بنابراین شکایت را وارد نمی داند و حکم به رد شکایت وی صادر می شود. رای دیوان قطعی است. د: شعبه دهم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 8909980900004690 با موضوع دادخواست آقای روح اله طاهری به طرفیت سازمان آموزش و پرورش زنجان و به خواسته مطالبه پاداش مناطق محروم به موجب دادنامه شماره 8909970901000184- 1389/7/19، مفاداً به شرح آینده به صدور رای مبادرت کرده است: با توجه به محتوای پرونده و مدارک ارایه شده از سوی شاکی و اظهارات و مدافعات نماینده اداره خوانده به شرح صورت جلسه مورخ 1389/5/24 از آنجا که شاکی به طور داوطلبانه در منطقه سجاسرود مشغول به خدمت نبوده است هر چند منطقه مذکور بر اساس مصوبه شماره 2247/ت/215-1376/6/12 جزء مناطق محروم محسوب می شود ولکن دلیلی بر داوطلبانه بودن شاکی برای خدمت وجود ندارد و نماینده سازمان مشتکی عنه نیز اعلام داشته است که شاکی بر اساس الزام و تعهد خود موظف به خدمت در منطقه مذکور می باشد بنابراین شکایت را واردنمی داند و حکم به رد شکایت وی صادر می شود. رای دیوان قطعی است. هـ: آقای رضا حسن زاده خانقاه طی دادخواستی به طرفیت وزارت آموزش و پرورش ادعا و اعلام می کند که به موجب بخشنامه های شماره 46/710-1388/11/19 و 24/710-1385/3/31 و 32/710-1384/5/12 کسانی که در دهستان صاحب خدمت می کنند به خاطر شهر شدن دهستان مزبور از ابتدای سال 1385 از مزایای مربوط برخوردار نمی شوند و ابطال بخشنامه های یاد شده را خواستار شده است تا پرداخت مطالبات و معوقات از سال 1385 لغایت 1388 ( زمان تقدیم دادخواست) به افراد شاغل در صاحب فراهم شود. شعبه اول دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده مذکور که به کلاسه 1/88/2855 ثبت شده بود، به موجب دادنامه شماره 522- 1389/3/9، مفاداً به شرح آینده به صدور رای مبادرت کرده است: با بررسی اوراق و محتویات پرونده و توجه به لایحه طرف شکایت ثبت شده تحت شماره 565- 1389/2/15 دفتر این شعبه نظر به این که به موجب ماده 1 قانون جذب و نگهداری نیروی انسانی در مناطق محروم و جنگی مصوب سال 1367 برای مستخدمان مشمول قانون استخدام کشوری و مقررات استخدامی شرکت دولتی که در نقاط محروم و دورافتاده و جنگی انجام وظیفه می کنند فوق العاده ای تحت عنوان فوق العاده جذب مناطق جنگی و محروم مقرر شده است و همچنین به دلالت ماده 2 قانون مذکور مستخدمان مزبور به نسبت مدت خدمت در نقاط یاد شده حق استفاده از یک ماه مرخصی علاوه بر مرخصی استحقاقی خود با دریافت حقوق ومزایا را دارند و در صورتی که از این مرخصی استفاده نشود، حقوق و فوق العاده ها در پایان هر سال قابل پرداخت خواهد بود و به موجب رای وحدت رویه شماره 382- 383 – 1380/12/25 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، بومی بودن مستخدم نافی برخورداری از حق مزبور نخواهد بود و از طرف دیگر هر چند مشتکی عنه سند و مدرکی دال بر تعهد خدمت شاکی در منطقه یاد شده ارایه نکرده است، لیکن صرف تعهد خدمت در آموزش و پرورش به معنای غیر داوطلبانه بودن خدمت مشارالیه در منطقه محـروم نامبرده نیست، علـی هذا مستنـداً بـه مـوارد فـوق و رای وحـدت رویه فـوق الذکر و بنـد 3 مصوبه شمـاره 23347/ت/215هـ- 1373/6/12 هیات وزیران مبنی بر پرداخت پاداش مناطق روستایی برابر یک ماه مجموع حقوق و فوق العاده شغل برای مطلق مستخدمان رسمی و ثابت که در دهستانهای محروم ( موضوع جدول مربوطه) خدمت می کنند و با لحاظ مصوبه شماره 76229/ت/4996هـ مورخ 1388/4/10 هیات وزیران در راستای تنفیذ پرداخت پاداش مناطق محروم در سالهای 1387 و 1386 خواسته موجه تشخیص و حکم به وارد دانستن شکایت صادر و اعلام می شود. رای دیوان قطعی است. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور روسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رای مبادرت میکند.
رای هیات عمومی
نظر به این که خواسته شاکی در پرونده شماره 88/2855 شعبه اول دیوان عدالت اداری ابطال بخشنامه های شماره 46/710-1388/11/19 و شماره 32/710-1384/5/12 و شماره 24/710-1385/3/31 وزارت آموزش و پرورش بوده است، لیکن شعبه مذکور در خصوص استحقاق شاکی در برخورداری از پاداش مناطق محروم اتخاذ تصمیم کرده است و به لحاظ موضوع شکایت و خواسته شکات در پرونده های شعبه دهم دیوان عدالت اداری مطالبه پاداش مناطق محروم بوده است، بنابراین به لحاظ تفاوت خواسته ها موضوع از مصادیق آراء معارض موضوع بند 1 ماده 19 و ماده 43 قانون دیوان عدالت اداری تشخیص نمی شود.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری- محمدجعفر منتظری
