بسم الله الرحمن الرحیم
کلاسه پرونده: 89/348
شاکی: امینه سواری
موضوع: ابطال بند 4 دستورالعمل نحوه اجرای قانون اصلاح پاره ای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانواده ها و سایر کارکنان دولت، موضوع بخشنامه شماره 2776/105- 28/6/1379 سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق کشور
تاریخ رای: دوشنبه 18 دی 1391
شماره دادنامه: 766
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
گردش کار: خانم امینه سواری به موجب دادخواستی اعلام کرده است که بند 4 دستورالعمل نحوه اجرای قانون اصلاح پاره ای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانواده ها و سایر کارکنان مصوب 1379/2/13 مجلس شورای اسلامی که موضوع بخشنامه شماره 2776/105- 1379/6/28 سازمان مدیریت و برنامه ریزی سابق کشور است و مشعر بر این است که: « 4- ازدواج مجدد همسر دایمی مستخدم متوفی موجب قطع حقوق وظیفه و یا کمک هزینه موضوع بند 3 نخواهد بود و حقوق وظیفه عیال دایمی مستخدمین متوفی که به لحاظ ازدواج مجدد قطع شده است از تاریخ 1379/1/1 با محاسبه افزایشهای به عمل آمده طبق مقررات مربوط برقرار می شود.» با بند 1 ماده 81 قانون تامین اجتماعی مغایر است، زیرا در قانون تامین اجتماعی عیال دایم بیمه شده متوفی مادام که شوهر اختیار نکرده است می تواند از مستمری همسر متوفی خود بهره مند شود لیکن در بند 4 دستورالعمل عیال بیمه شده متوفی در فرض ازدواج نیز می تواند از مستمری متوفی برخوردار شود. شاکی بند 4 دستورالعمل مذکور را نیز، مغایر شرع مقدس اسلام اعلام می کند. در پاسخ به شکایت مذکور، رییس امور حقوقی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس جمهور به موجب لایحه شماره 37745/91/231- 1391/9/27 توضیح داده است که: " 1- دستورالعمل موضوع بخشنامه شماره 2776/105- 1379/6/28 سازمان سابق مدیریت و برنامه ریزی کشور، در راستای تبیین نحوه و حسن اجرای احکام قانون اصلاح پاره ای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانواده ها و سایر کارکنان مصوب 1379/2/13 مجلس شورای اسلامی صادر شده و ماده 4 این دستورالعمل مستند به ماده 4 قانون فوق بیان شده است. توضیح این که، به تصریح ماده 4 قانون موصوف، عبارت بعد از « عیال دایمی» یعنی عبارت « تا زمانی که شوهر اختیار نکرده باشد» از انتهای بند «ت» ماده 86 قانون استخدام کشوری حذف شده و نتیجه این اصلاح این است که عیال دایمی مستخدم متوفی، در صورت ازدواج مجدد نیز می تواند با دارا بودن سایر شرایط، از حقوق وظیفه شوهر متوفای خود برخوردار شود و این همان مطلبی است که در بند 4 دستورالعمل مورد بحث آمده است. بنابراین بندی از دستورالعمل که شاکی درخواست ابطال آن را کرده، کاملاً منطبق با حکم قانونی مربوطه است و با آن مغایرتی ندارد. کما این که شاکی نیز در اثبات خلاف قانون بودن، یا خلاف شرع بودن یا فقدان صلاحیت مرجع تصویب کننده در صدور دستورالعمل فوق، هیچ دلیل و مستندی ارایه نکرده و صرفاً این مورد را با مورد مشابه در قانون تامین اجتماعی مقایسه و تفاوت آنها را بیان کرده است که این تفاوت بر فرض صحت نیز نمی تواند موجبی برای ابطال دستورالعمل باشد. 2- بند 4 مورد بحث، ناظر بر مشمولان قانون استخدام کشوری است و از آنجا که در دادخواست تقدیمی اعلام شده، مرحوم آقای احمد مزرعه، درجه دار نیروی انتظامی بوده است لذا به نظر نمی رسد نیروی انتظامی دستورالعمل مذکور را ملاک برقراری یا قطع حقوق وظیفه پرسنل کادر انتظامی خود قرار دهد و در نتیجه بقا یا بطلان بند 4 مزبور، تاثیری در وضعیت شاکیه ( از لحاظ برقراری حقوق وظیفه برای ایشان) نخواهد داشت که البته توضیحات بیشتر در باب تاثیر قانون صدرالذکر و دستورالعمل اجرایی آن در مورد کادر انتظامی آن نیرو، بهتر است از نیروی انتظامی اخذ شود. " قایم مقام دبیر شورای نگهبان طی لایحه شماره 40256/30/89- 1389/8/2 توضیح داده است که: " موضوع بند (4) دستورالعمل نحوه اجرای قانون اصلاح پاره ای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی بانوان شاغل، خانواده ها و سایر کارکنان مصوب 1379، در جلسه مورخ 1389/7/28 فقهای شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و خلاف موازین شرع شناخته نشد. " هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور روسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رای مبادرت میکند.
رای هیات عمومی
نظر به این که به موجب ماده 86 قانون استخدام کشوری مصوب سال 1345 و بند ت آن، عیال دایمی متوفی مادام که شوهر اختیار نکرده باشد از جمله وراث قانونی شناخته شده است ولیکن به موجب ماده 4 قانون اصلاح پاره ای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانواده ها و سایر کارکنان مصوب سال 1379، عبارت بعد از عیال دایمی مبنی بر « تا زمانی که شوهر اختیار نکرده باشد» از بند ت ماده 86 قانون استخدام کشوری حذف شده است، بیانگر آن است که مقنن ازدواج عیال دایمی متوفی را مانع برخورداری از حقوق بازنشستگی یا از کار افتادگی یا وظیفه وراث مستخدم متوفی نمی داند و ضمناً قانون گذار در ماده 10 قانون قانون اصلاح پاره ای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانواده ها و سایر کارکنان مصوب سال 1379 کلیه مشمولان قانون نظام هماهنگ حقوق بازنشستگی و وظیفه مصوب سال 1373، از جمله مشمولان قانون نیروهای مسلح و دستگاه های مشمول قانون نظام هماهنگ و مشمولان قانون تامین اجتماعی را تابع این حکم قرار داده است، بنابراین بند 4 دستورالعمل مورد اعتراض مغایر قانون نیست و قابل ابطال تشخیص نمی شود.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری- محمدجعفر منتظری
