تاریخ دادنامه: 1 شهریور 1388
شماره دادنامه: 462
کلاسه پرونده: 87/774
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای حسن زمانیان
موضوع شکایت و خواسته: ابطال جزء (الف) بند 2 ماده 12 آییننامه اجرایی مشاغل سخت و زیان آور موضوع تصویبنامه شماره 15365/ت36005 ه مورخ 5/2/1386 هیات وزیران
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، به استناد تبصره ماده 14 قانون کار مصوب 2/7/1368 مدت خدمت نظام وظیفه و ضرورت، احتیاط و ذخیره و همچنین مدت شرکت داوطلبانه کارگران در جبهه جزء سوابق خدمت کار آنان محسوب میشود. همچنین به استناد قانون اصلاح تبصره ماده 14 قانون کار و الحاق یک تبصره به آن مصوب 26/1/1383 صراحتاً بیان شده که مدت خدمت نظام وظیفه شاغلین مشغول کار با شرکت داوطلبانه آنان در جبهه قبل از اشتغال و یا حین اشتغال جزو سوابق خدمتی آنان نزد سازمان تامین اجتماعی محسوب میگردد، در متن قوانین مصوب فوق هیچ گونه قید و شرطی که دایره شمول قانون را منحصر و مقید نماید، وجود ندارد. از طرفی در آییننامه اجرایی مشاغل سخت و زیان آور، در جزء (الف) بند 2 از ماده 12 آییننامه اجرایی، ایام خدمت سربازی را مشروط بر اینکه بیمه شده حداکثر تا 2 ماه پس از پایان خدمت به کار سابق خود برگشته و … دانسته است. به عبارت دیگر، آییننامه فوق به گونهای تنظیم شده که تنها مشمول کارگرانی میشود که قبل از عزیمت به خدمت نظام وظیفه در کارهای سخت و زیان آور اشتغال به کار داشتهاند و میبایستی ظرف مدت 2 ماه پس از خاتمه خدمت سربازی به کار قبلی خود بازگشته باشند. فلذا عملاً سازمان تامین اجتماعی با تمسک به آییننامه فوق از بازنشستگی کارگرانی که دارای 18 سال سابقه خدمت مستمر در کارهای سخت و زیان آور هستند و درخواست محاسبه 2 سال خدمت سربازی خود جهت بازنشستگی را دارند، خودداری مینماید که این امر بر خلاف صریح قانون میباشد. بالاخص اینکه در تبصره یک ماده واحده قانون اصلاح تبصره ماده 14 قانون کار مصوب 26/1/1383 و الحاق یک تبصره به آن قانونگذار صراحتاً از عبارت (قبل از اشتغال و یا حین اشتغال) استفاده نموده، لذا مشروط کردن محاسبه خدمت سربازی به عنوان سنوات کاری درمشاغل سخت وزیان آور بر خلاف نظر و اراده قانونگذار میباشد. به علاوه ذکر این نکته ضروری است که در زمان جنگ تحمیلی بالاخص مناطق جنگی خوزستان و اهواز و شرایط خاص آن دوره که مواجه با تعطیلی اکثر کارخانهها و شرکتها و کارگاههای تولیدی بوده است و اساساً شرایط طبیعی و متعارفی جهت انجام فعالیتهای کارگری و اشتغال زا حاکم نبوده است تا امکان اشتغال ظرف مدت 2 ماه پس از خاتمه سربازی برای کارگر مهیا باشد، لذا متقاضی ابطال تصویبنامه مورد شکایت میباشد. مشاور و مدیرکل دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 65844/6685 مورخ 27/3/1388 اعلام داشتهاند، 1- تعارضی بین آییننامه مورد اعتراض و قانون مورد ادعای شاکی نیست، زیرا در صورت تعارض باید بپذیریم بین قوانین مربوط نیز تعارض وجود دارد. در حالی که تبصره یک ماده واحده قانون اصلاح تبصره ماده 14 قانون کار مصوب سال 1368 صرفاً در مقام بیان جواز احتساب خدمت سربازی به عنوان سابقه مشمول قانون تامین اجتماعی است و نه تعیین نحوه احتساب آن سوابق، به عبارت دیگر تبصره یک ماده واحده مذکور فارغ از تعیین مشاغل سخت و زیان آور است در حالی که آییننامه مورد اعتراض که به استناد بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی به ماده 76 … قانون تامین اجتماعی وضع شده در مقام تعیین نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال آن هم در مشاغل سخت و زیان آور است. بنابراین دو قانون ذکر شده و به تبع آن آییننامه مورد اعتراض اساساً تعارضی با یکدیگر ندارند و هر کدام در مقام بیان مودای خویش هستند. به علاوه مفاد تبصره 2 ماده 14 قانون کار نیز به روشنی دلالت دارد که سوابق بیمهای موضوع تبصره یک از مصادیق سوابق اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور نمیباشد. 2- به موجب ماده 4 آییننامه اجرایی قانون اصلاح تبصره ماده 14 قانون کار و الحاق یک تبصره به آن، احتساب ایام خدمت نظام وظیفه که در جبههها سپری شده و نیز ایام حضور داوطلبانه در جبهه به عنوان سوابق اشتغال در کارهای سخت و زیان آور مورد حکم قرار گرفته است. 3- صرفنظر از موارد فوق تشخیص نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال و … به موجب جزء 5 بند (ب) تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 1380 موکول به آییننامهای شده که به تصویب هیات وزیران میرسد و مفاد جزء (الف) بند 2 ماده 12 مصوبه فوقالذکر بر اساس این اختیار تنظیم گردیده است. لذا با توجه بهموارد فوق رددادخواست راخواهان است. هیات عمومی دیوان در تاریخ فوق با حضور روسا ومستشاران و دادرسان علیالبدل در تاریخ فوق تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
طبق بند 5 قسمت (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون تامین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماده 76 مصوب 1380 تشخیص مشاغل سخت و زیان آور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال، نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در تبصره مزبور به موجب آییننامهای خواهد بود که حداکثر ظرف چهار ماه توسط سازمان تامین اجتماعی و وزارتخانههای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید. نظر به اینکه بند (الف) جز 2 ماده 12 آییننامه اجرایی مقررات فوقالذکر که احتساب مدت خدمت وظیفه سربازی را جزو خدمت در کارهای سخت و زیان آور مشروط بر اشتغال بیمه شده به کارهای سخت و زیان آور حداکثر ظرف 2 ماه از تاریخ اتمام مدت خدمت وظیفه اعلام کرده مبتنی بر حکم قانونگذار است بنابراین مغایرتی با قانون ندارد.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری – رهبرپور
