بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 735
تاریخ دادنامه: 1400/03/22
شماره پرونده: 9901382
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای مهدی کریمی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند 2 صفحه 2 دفترچه آزمون استخدامی سال 1399 سازمان تامین اجتماعی در خصوص شرط سن و معدل
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند 2 صفحه 2 دفترچه آزمون استخدامی سال 1399 سازمان تامین اجتماعی در خصوص شرط سن و معدل را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«اولاً: با توجه به اینکه به موجب بند (هـ) ماده واحده قانون اصلاح حداکثر سن داوطلبان استخدام مصوب سال 1371 میزان خدمت غیررسمی و تمام وقت داوطلبانی که در دستگاه های موضوع قانون مذکور به خدمت اشتغال داشته انـد به حـداکثر سن استخـدام افزوده می شود و با عنایت به اینکه به موجب ماده 29 آیین نامه آموزشی دوره های کاردانی و کارشناسی مصوب 1393 شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزرات علوم ملاک دانش آموختگی برای دوره های کاردانی داشتن میانگین کل حداقل 12 می باشد و مطابق با جزء 4 بند ج ماده 2 و ماده 12 قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تعیین ضوابط ارزشیابی علمی مدارک دانش آموختگان و تایید ارزش علمی مدارک دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی داخل کشور برعهده وزارت علوم می باشد بنابراین مقررات مورد شکایت مغایر با موارد یادشده و خارج از حدود صلاحیت سازمان تامین اجتماعی می باشد.
ثانیاً: گرچه مطابق با ماده 14 آیین نامه استخدامی سازمان تامین اجتماعی مصوب 1386 مقرر شده است ورود به خدمت افراد در سازمان از طریق آزمون کتبی و مصاحبه و گزینش و بر اساس اصل شایستگی صورت می‌گیرد و ضوابط برگزاری آزمون و گزینش به تصویب هیات مدیره خواهد رسید لکن آیین‌نامه صادره از سوی دستگاه های عمومی باید با متن و روح قوانین مخالف نباشد لیکن وزارت علوم تحقیقات و فناوری به عنوان تنها مرجع ذیصلاح قانونی با تایید ارزش علمی و مدرک دانشگاهی ارزش استخدامی آنها را نیز تایید می نماید و وزیر علوم تحقیقات و فناوری در نامه شماره 48615/و-7/3/1397 خطاب به رییس سازمان اداری و استخدامی کشور تاکید کردند مدارک تحصیلی کلیه دانش آموختگان دانشگاه و موسسات آموزش عالی دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی از حیث ارزش تحصیلی از نظر این وزارت قانونی و دارای اعتبار یکسان است بر این اساس دارندگان مدرک مذکور برای استخدام و استقرار در پستهای سازمانی در ادارات و دوایر دولتی متناسب و منطبق با رشته و مقطع تحصیلی خود از ظرفیت و قابلیت کافی برخوردارند. نتیجتاً تعیین شرط حداقل معدل برای مدرک تحصیلی (بخش های 1/2 ، 2/2 ، 3/2) و وضع مقرره افزایش سن متقاضیان استخدام صرفاً در خصوص شاغلین واحدهای سازمان تامین اجتماعی (تبصره 1) مغایر با قانون اشاره شده بوده و خارج از حدود اختیارات و صلاحیت سازمان تامین اجتماعی می باشد "
متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:
«2- شرایط سنی به مقطع تحصیلی و معدل کل داوطلبان به شهر ذیل تعیین می گردد:
1/2- دارندگان مدرک تحصیلی فوق دیپلم صرفاً در عنوان شغلی متصدی پذیرش و اطلاعات با شرط معدل حداقل 14 و شرط سنی حداکثر 30 سال تمام.
2/2- دارندگان مدرک تحصیلی لیسانس با شرط معدل حداقل 15 و شرط سنی حداکثر 30 سال تمام.
3/2- دارندگان مدرک تحصیلی لیسانس با شرط معدل حداقل 15 و شرط سنی حداکثر 32 سال تمام صرفاً برای رسته بهداشتی و درمانی
……….
تبصره 1 : مدت خدمت سربازی، انجام خدمات قانونی (قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان و ضریب K)، مدت اشتغال تمام وقت متقاضیان استخدام در واحدهای تابعه سازمان، شرکت¬ها یا موسسات تابعه ( صد در صد متعلق به سازمان) کارگزاری‌های رسمی سازمان، و نیروهای شاغل در بیمارستان ها و سایر مراکز درمانی متعلق به سازمان که به صورت موسسه و یا هیات امنایی یا هیات مدیره فعالیت می نمایند با ارایه گواهی پرداخت حق بیمه و متناسب با مدت اشتغال به کار، دال بر تایید مراتب مذکور و نیز سنوات ارفاقی مندرج در قانون اصلاح حداکثر سن داوطلبان در مورد ایثارگران به حداکثر شرط سنی هر مقطع تحصیلی مندرج در این آگهی مشروط به آن که حداکثر 35 سال تمام و برای رشته های دکترا (phd و متخصص) 40 سال تمام تجاوز ننماید، اضافه می گردد. شایان ذکر است سایر سوابق پرداخت حق بیمه به هر طریقی خارج از موارد مذکور شامل این بند نمی باشد.»
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل امور حقوقی و قوانین سازمان تامین اجتماعی به موجب لایحه شماره 5894/99/7100-21/8/1399 به طور خلاصه توضیح داده است که:
«اولاً- در خصوص شرط سنی هر ساله سازمان تامین اجتماعی با مجوز هیات مدیره جهت تامین نیروی انسانی مورد نیاز در قالب آزمون استخدامی فراگیر اقدام به جذب نیرو به صورت استخدام پیمانی می نماید تعیین شرط سنی در دفترچه آزمون استخدامی وضع مقرراتی جدید نبوده و برگرفته از بند (پ) ماده 15 آیین نامه استخدامی سازمان تامین اجتماعی است سازمان تامین اجتماعی با عنایت به ماده 15 آیین نامه استخدامی در جهت رعایت اصل انصاف و عدالت و برابری فرصت استخدامی اقدام به تعیین ضابطه در خصوص تعیین حداقل و حداکثر شرط سنی منطبق با مقاطـع تحصیلی کسب شـده توسط داوطلبین نموده است که نـه تنها مغایر قـانون نمی باشد بلکه عینـاً در راستـای قانون و دادنامه شماره 198-21/4/1391 هیات عمومی دیوان عدالت اداری می باشد، همچنین دادنامه های هیات تخصصی استخدامی و هیات عمومی در خصوص تعیین حداقل و حداکثر سن استخدام به تشخیص دستگاه اجرایی برای استخدام پیمانی تاکید دارد. ثانیاً- تعیین شرط حداکثر سنی متناسب با مدرک تحصیلی جهت رعایت اصل برابری فرصت‌ها در استخدام ملاحظه می‌گردد و متناسب با افزایش سنوات تحصیلی شرط حداکثر سن استخدام نیز افزایش یافته و این موضوع جهت رعایت اصل برابری فرصت‌ها در استخدام همچنین در جهت رعایت قانون اصلاح حداکثر سن داوطلبان استخدام مصوب 1371 مدت خدمت سربازی، مدت خدمت طرحی و ضریب K و . . . نیز از داوطلبان در زمان استخدام کسر می گردد، مشروط بر آنکه با کسر این سوابق از سن واقعی ، سن داوطلب آزمون استخدامی از حداکثر 35 سال تجاوز ننماید. ثالثاً- تاکید می گردد مطابق ماده 14 آیین نامه آزمون استخدامی ورود به خدمت بر اساس آزمون کتبی مصاحبه و گزینش و با رعایت اصل شایستگی امکان پذیر است لذا این سازمان در راستای ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری و با عنایت به مجوزهای هیات مدیره اقدام به تعیین ضوابط در این خصوص نموده است لذا در جهت جذب اشخاص شایسته تعیین گردیده و حداقل معدل دوره فوق دیپلم 14، لیسانس 15 می باشد از سوی دیگر در هیچ قانونی، محدودیتی در این خصوص وضع نگردیده و تصویب این ضابطه هیچ مانع قانونی ندارد.»
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 22/3/1400 با حضور رییس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
سازمان تامین اجتماعی براساس بند 10 ماده واحده قانون فهرست نهادها و موسسات عمومی غیردولتی از مصادیق موسسات عمومی غیردولتی است و برمبنای حکم مقرر در ماده 117 قانون مدیریت خدمات کشوری از شمول مقررات این قانون خارج بوده و شرایط ورود به خدمت در آن بر طبق مواد 14 تا 16 از آیین‌نامه استخدامی سازمان تامین اجتماعی مصوب سال 1386 تعیین شده و اعمال صلاحیت هیات مدیره آن سازمان درخصوص استخدام برمبنای مواد 14 و 15 آیین‌نامه مذکور صورت می‌گیرد. همچنین به موجب بندهای «پ» و «ت» ماده 15 این آیین‌نامه، «دارا بودن حداقل ۲۰ و حداکثر ۳۵ سال تمام که در مورد مشاغل یا مناطق خاص با تصویب هیات مدیره حداکثر سن ۴۰ سال مى‌باشد» و «دارا بودن تحصیلات و دانش تخصصی و تواناییهای لازم برای انجام وظایف و مسیولیتهای شغل مورد نظر» از شرایط ورود به خدمت براى افراد در سازمان تامین اجتماعی است. نظر به اینکه اولاً: تعیین شرط معدل در بند 2 صفحه 2 دفترچه راهنمای آزمون استخدامی متمرکز سازمان تامین اجتماعی در سال 1399 برای مقاطع تحصیلی مختلف جزء شروط مذکور در آیین‌نامه استخدامی سازمان تامین اجتماعی نیست و ایجاد چنین شرطی موجب محرومیت بخشی از دارندگان مدارک تحصیلی دانشگاهی و ایجاد تبعیض در میان دارندگان مدارک تحصیلی ماخوذه مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌شود. ثانیاً: در تبصره 1 از مقرره یادشده صرفاً مدت اشتغال تمام وقت متقاضیان استخدام در واحدهای تابعه سازمان، شرکتها و موسسات تابعه و بیمارستانها و مراکز درمانی وابسته به سازمان تامین اجتماعی، به حداکثر شرط سنی هر مقطع تحصیلی اضافه شده و این امر امتیازی برای نیروهای غیررسمی (نیروهای قراردادی) آن سازمان محسوب می‌شود که به سایر نیروهای غیررسمی شاغل در غیر سازمان تامین اجتماعی تسری پیدا نکرده و مغایر با مفاد قانون اصلاح حـداکثر سن داوطلبان استخدام مصوب سـال 1371 که سازمـان تامین اجتماعی نیز مشمـول آن قرار دارد و همچنین دادنامه شماره 2661-27/9/1398 هیات عمومی دیوان عدالت اداری است که اعطای امتیاز به نیروهای قراردادی سازمان تامین اجتماعی را خارج از حدود اختیار و مغایر با قانون تشخیص داده است. بنا به مراتب فوق، شرط حداقل معدل کل فوق دیپلم و لیسانس و مقرره افزایش سن متقاضیان استخدام صرفاً درخصوص شاغلین واحدهای سازمان تامین اجتماعی به شرح مندرج در بند 2 صفحه 2 دفترچه راهنمای آزمون استخدامی متمرکز سازمان تامین اجتماعی در سال 1399 خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود.
محمد مصدق-رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری
