کلاسه پرونده:720/84
شاکی:خانم افسانه پیروی اسلام
موضوع:ابطال ماده 5 آییننامه اجرایی قانون اصلاح تبصره 2 ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظیفه مستمری وراث اناث کارمندان
تاریخ رای:یکشنبه 14 بهمن 1386
شماره دادنامه: 1336
مقدمه: هیات وزیران به موجب ماده 5 آییننامه اجرایی قانون اصلاح تبصره 2 ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظیفه مستمری وراث اناث کارمندان، حرفه و شغل را انجام کار در بخش دولتی یا اشتغال به یکی از حرف و مشاغل مشمول قانون تامین اجتماعی دانسته که با امعان نظر به بند 1 ماده 5 قانون اصلاح پارهای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانوادهها و سایر کارکنان مصوب 13/2/79 مجلس شورای اسلامی که اذعان داشته، در بند (ب) قانون مذکور پس از کلمه (شوهر) کلمه (حرفه) حذف میگردد. در این آییننامه خودبه خود و به موجب قانون، قسمتی از آییننامه (حرفه) ابطال گردیده است. تبصره 2 قانون اصلاح تبصره 2 ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظیفه و مستمری وراث کارمندان مصوب 1338/9/28 و برقراری حقوق وظیفه در مورد فرزندان و نوادگان اناث مصوب 1363/10/2 مجلس شورای اسلامی نیز به موجب بند 2 ماده 5 قانون اصلاح پارهای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانوادهها و سایر کارکنان مصوب 13/2/79 مجلس شورای اسلامی حذف و تبصره 3 همین قانون جایگزین آن گردیده است. قانونگذار با علم به این موضوع در تبصره 2 قانون فوقالذکر، پرداخت حقوق وظیفه و مستمری در مورد کسانی که شخصاً دارای تمکن مالی در امرار معاش مناسب میباشند و یا آنکه افراد دیگر شرعاً مکلف به ادای نفقه آنها میباشند و همچنین دانشجویانی که شخصاً تمکن مالی جهت مخارج ادامه تحصیل داشته باشند را حذف نموده تا کمک خرجی برای این افراد در طول مدت زندگی بدون قید و حصر ایجاد شود. همچنین به موجب بند 5 دستورالعمل نحوه اجرای قانون اصلاح پارهای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانوادهها و سایر کارکنان مصوب 13/2/79 مجلس شورای اسلامی برقراری حقوق وظیفه وراث اناث وظیفه بگیران را بلامانع دانسته است. نهایتاً ماده 5 آییننامه مورد شکایت مخالف بند 9 و 14 اصل سوم قانون اساسی و معنی و مفهوم مخالف بند 2 ماده 5 قانون اصلاح پارهای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بـانوان شاغل، خـانوادهها و سایر کارکنان مصوب 13/2/79 مجلس شورای اسلامی بـوده و تقاضای ابطال آن را مینمایم. مشاور و مدیرکل دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت فوق طی لایحه شماره 8928 مورخ 3/2/85 اعلام داشتهاند، اگرچه بند (ب) قانون اصلاح تبصره 2 ماده واحده فوقالذکر به موجب بند 1 ماده 5 قانون اصلاح پارهای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانوادهها و سایر کارکنان مصوب سال 1379 اصلاح و کلمه حرفه از آن حذف شده است، بنابراین آن قسمت از آییننامه اجرایی قانون مزبور که ناظر به تعریف توام «حرفه و شغل» میباشد، علی القاعده قابل تجدیدنظر است، مع الوصف ابطال ماده 5 آییننامه رافع مشکل مطروحه شاکی در دادخواست نیست، زیرا کلمه شغل در قانون مزبور حذف نشده و مطابق قانون مذکور نمیتوان به کسی که شاغل و قادر به تامین معاش خود است (چه در بخش کارمندی و چه مشمولین قانون تامین اجتماعی) حقوق وظیفه پرداخت نمود. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور روسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت بـه صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
مطابق بند (ب) قانون اصلاح تبصره 2 ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظیفه و مستمری وراث کارمندان مصوب 1338/9/28 که در تاریخ 1363/10/2 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است، پرداخت حقوق وظیفه به فرزندان و نوادگان اناث کلیه مستخدمین واحدهای دولتی مذکور در آن بند مشروط به نداشتن شوهر و حرفه و شغل بوده است که به صراحت بند یک ماده 5 قانون اصلاح پارهای از مقررات مربوط به حقوق بازنشستگی، بانوان شاغل، خانوادهها و سایر کارکنان مصوب 1379 منحصراً کلمه «حرفه» از متن بند (ب) قانون فوقالاشعار حذف شده و نتیجتاً پرداخت حقوق وظیفه به مشمولین مزبور به نداشتن شوهر و شغل محدود گردیده است. بنابراین قید کلمات (حرفه) و (حرف) در ماده 5 آییننامه اجرایی قانون اصلاح تبصره 2 ماده واحده قانون اجازه پرداخت وظیفه و مستمری وراث کارمندان مصوب سال 1338 و برقراری حقوق وظیفه در مورد فرزندان و نوادگان اناث مصوب سال 1363 خلاف حکم صریح مقنن و خارج از حدود اختیارات هیات وزیران در وضع مقررات دولتی است و مستنداً به اصل یکصدوهفتادم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده یک و بند یک ماده 19 و ماده 42 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1385 کلمات مزبور از متن ماده 5 آییننامه مورد اعتراض حذف و ابطال میشود.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری – مقدسیفرد
