کلاسه پرونده: 464/82
شاکی: آقای سیروس اسلامی فارسانی
موضوع: ابطال قسمتی از کتاب امور بیمهگری سازمان تامین اجتماعی در سال 1380
تاریخ رای: یکشنبه 15 مرداد 1385
شماره دادنامه: 298
مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، به طوری که از مقررات موضوعه مختلف در خصوص بازنشستگی پیش از موعد و نحوه احتساب سوابق اشتغال بیمه شدگان در کارهای سخت و زیان آور موضوع تبصرههای الحاقی به ماده 76 قانون تامین اجتماعی و قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده مذکور مصوب 1379/11/30 مجلس شورای اسلامی استنباط میگردد، صرف اشتغال در کارهایی که دارای ضوابط قانونی مشاغل سخت و زیان آور تلقی گردند، ایجاد حقی را برای بیمه شدگان مینماید که به استناد حق مذکور بتوانند از حمایتهای مندرج در قانون اخیرالذکر از جمله بازنشستگی یا از کار افتادگی و غیره استفاده نمایند و شرط خاصی برای تداوم اشتغال تا زمان بازنشستگی یا سلب حق مکتسب قبلی در صورت خروج از مشاغل مذکور پیش بینی نشده است. لیکن متاسفانه سازمان طرف شکایت، اخیراً طی یک پرسش و پاسخ که مفاد آن را برای شعب خود در حکم بخشنامههای لازم الاجراء میداند، شرط استفاده از مزایای بازنشستگی پیش از موعد و استفاده از حمایتهای قانونی قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 را بدین نحو مقرر نموده است که بیمه شده باید در تاریخی که تقاضای استفاده از حمایتهای مذکور را مینماید در شغل سخت و زیانآور اشتغال داشته باشد که مفهوم مخالف چنین قاعده نابجایی آن است که خروج ارادی یا غیر ارادی بیمه شده از مشاغل مذکور قبل از درخواست بازنشستگی موجب سلب حق مکتسب گذشته وی در این زمینه خواهد شد که وضع چنین محدودیتی خارج از اختیارات سازمانی، سازمان طرف شکایت و مخالف نص صریح قانون است و بدین وسیله ابطال دستورالعمل مذکور را تقاضا دارد. مدیرکل دفتر حقوقی و دعاوی سازمان تامین اجتماعی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 41547/7100 مورخ 1384/12/13 اعلام داشتهاند، 1- پاسخ مورد شکایت به هیچ عنوان بخشنامه تلقی نمیشود و جنبه نظری و ارشادی داشته و فاقد هرگونه قدرت الزامآور است. 2- با توجه به نصوص قانونی حاکم بر موضوع از جمله شق یک بند (ب) ماده واحده اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 و قانون اصلاح مـواد 76 و 77 «افـرادی که حداقل 20 سال متوالی یـا25 سال متناوب در کارهای سخت و زیانآور اشتغال به کار داشته باشند و در هر مورد حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند، میتوانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند.» و پاسخ مورد شکایت نیز مطلبی غیر از آن را منعکس ننموده، در آن تاکید شده است که لازم است قبل از بیکاری، واجد شرایط 20 سال متوالی و یا 25 سال متناوب باشند. این امر بدان معنی است که 20 سال یا 25 سال سابقه حسب مورد لزوماً باید در مشاغل سخت و زیانآور باشد و نه ایام بیکاری و … بدین ترتیب نکته اساسی در پاسخ داده شده با توجه به همین مطلب است. هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور روسای شعب بدوی و روسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رای مینماید.
رای هیات عمومی
قانونگذار در مقام حمایت از کارگران شاغل در کارهای سخت و زیانآور به شرح شق یک بند (ب) ماده واحده اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 و قانون اصلاح مواد 76 و 77 قانون تامین اجتماعی علی الاطلاق افرادی را که حداقل 20 سال متوالی یا 25 سال متناوب در کارهای سخت و زیانآور اشتغال به کار داشته و در هر مورد حق بیمه مربوط را به سازمان تامین اجتماعی پرداخته باشند، ذیحق به تقاضای برقراری مستمری بازنشستگی اعلام نموده است. بنابراین مفاد اظهارنظر شماره 25088/5000 مورخ 1382/3/24 سازمان تامین اجتماعی که در ردیف 35 کتاب سال 1380 امور بیمهگری (قانون – مقررات، ضوابط اجرایی) درج گردیده و علاوه بر شرایط مقرر در قانون استفاده از مستمری بازنشستگی قانونی را مقید و مشروط به اشتغال به کار سخت و زیانآور در هنگام تقاضای برقراری مستمری بازنشستگی کرده و بدین طریق در مقام قانونگذاری برآمده و دایره شمول قانون را مضیق ساخته است، خلاف حکم مقنن و خارج از حدود اختیارات سازمان تامین اجتماعی تشخیص داده میشود و مستنداً به قسمت دوم ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری ابطال میگردد.
معاون قضایی دیوان عدالت اداری-مقدسیفرد
