کلاسه پرونده :59.77
شماره دادنامه: 257
تاریخ: 20 شهریور 1378
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای قربانعلی سعیدی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده 9 آیین نامه مرخصی‌ها و بخشنامه شماره 100.710.101 مورخ 1373.4.19 وزارت آموزش و پرورش
مقدمه: شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، برابر ماده 47 قانون استخدامی کشوری قانونگذار به طور مطلق به کارکنان دولت حق استفاده‌از یک ماه مرخصی استحقاقی را در سال با استفاده از حقوق و مزایا داده است، لیکن در هنگام تدوین آیین نامه اجرایی، هیات دولت بدون توجه به‌اطلاق عام قانون قایل به تفسیر گردیده و برابر ماده 9 آیین نامه مرخصی‌ها و همچنین بخشنامه شماره 100.710.101 مورخ 1373.4.19 معاونت‌مالی و اداری وزارت آموزش و پرورش چنانچه مستخدمی به دلایل مختلف موفق به استفاده از مرخصی استحقاقی خود نشود مازاد بر پانزده روز آن‌غیرقابل ذخیره اعلام و به زیان مستخدم حذف می‌شود. لذا با عنایت به اطلاق عام قانون در خواست ابطال مفاد ماده 9 آیین نامه مرخصی‌ها و بخشنامه‌مذکور را می‌نماید. مدیر کل دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 45399.4001 مورخ 1377.7.23 مبادرت به ارسال‌تصویر نامه شماره 1.53.10862 مورخ 1377.7.8 دفتر حقوقی سازمان اموراداری و استخدامی کشور نموده‌اند. درنامه مذکورآمده است درماده 47قانون استخدام کشوری در خصوص ذخیره مرخصی استحقاقی حکمی پیش بینی نشده است لذا طبق ماده 6 آیین نامه مرخصی‌ها موضوع مواد 47 و48 و 49 قانون استخدام کشوری مصوب 1346.7.22 هیات وزیران و اصلاحات بعدی آن مستخدم اساساًباید از مرخصی استحقاقی موضوع ماده‌فوق الذکر استفاده نماید، معهذا با توجه به مفاد ماده 9 آیین نامه مورد بحث در صورتی که به دلیل عدم موافقت دستگاه ذیربط با مرخصی استحقاقی‌مستخدم نتواند از مرخصی استحقاقی زاید بر 15 روز استفاده نماید، مرخصی مورد نظر ذخیره خواهد شد. بنابراین ماده 9 آیین نامه مورد بحث درجهت‌حفظ حقوق مستخدمین می‌باشد و همانطور که شاکی در برگ دادخواست خود اعلام داشته ماده 47 قانون استخدامی کشوری صرفاًراجع به میزان‌مرخصی استحقاقی سالانه است و طبق ماده 50 قانون مزبور ترتیب تحصیل مرخصی‌های موضوع مواد 47 و 48 و 49 قانون یاد شده بموجب آیین‌نامه‌ای که به تصویب هیات وزیران می‌رسد معین می‌شود بنابراین آیین نامه مرخصی‌هابه استناد ماده 50 مزبور به منظور تسهیل اجراء و تشریح مواد‌مذکور درقانون مزبور به تصویب هیات وزیران رسیده است و درصورتی که هیات وزیران مجاز به ذکر احکامی درخصوص نحوه اجرای مواد 47 و 48 و49 مورد بحث نمی‌بود، هیچ یک از مواد مزبور عملاً قابلیت اجرایی نمی‌داشتند. بنابراین ترتیب مندرج درماده 9 آیین نامه مرخصی‌ها که با توجه به‌اختیارات حاصله از ماده 50 یاد شده به تصویب هیات وزیران رسیده است وفق مقررات مربوط می‌باشد. مدیرکل اموراداری وزارت آموزش و پرورش‌نیز در پاسخ به شکایت شاکی طی نامه شماره 710.22797.1 مورخ 1377.9.23 اعلام داشته‌اند، در اجرای ماده 9 آیین نامه مرخصی‌ها هیچ‌مستخدمی به اختیار نمی‌تواند در هرسال بیش از 15 روز از مرخصی استحقاقی سالانه خود را ذخیره‌نماید و هرگاه از بقیه مرخصی مذکور به اختیار‌استفاده نکند مدت زاید بر 15 روز ذخیره نخواهد شد که در راستای ماده مزبور معاون وقت اداری و مالی وزارت آموزش و پرورش در جهت رفاه و‌تقویت روحی جسمی و آسایش خاطر کارکنان مبادرت به صدور بخشنامه شماره 100.710.101 مورخ 1373.4.19 نموده است که از تاریخ اجرای‌آن مخالفت با مرخصی مستخدمین تا پانزده روز موردی نداشته و به طبع آن حداکثر مرخصی ذخیره سالیانه کارکنان پانزده روز می‌باشد.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجه الاسلام و المسلمین دری نجف آبادی و با حضور روسای شعب بدوی و روساء و‌مستشاران شعب تجدید نظر دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آرا بشرح آتی مبادرت به صدور رای می‌نماید.
رای هیات عمومی
به موجب ماده 47 لایحه قانونی استخدام کشوری از یک ماه مرخصی در هرسال با دریافت حقوق و فوق العاده‌های مربوط به عنوان یکی از حقوق استخدامی مستخدمین رسمی مشمول آن قانون تبیین و تثبیت شده و درتبصره ماده 3 قانون نحوه تعدیل نیروی انسانی دستگاه های دولتی مصوب 1366/10/27 مجلس شورای اسلامی برخورداری از حقوق و فوق العاده‌های مربوط به ایام مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده و یا احتساب آن جزء سابقه خدمت از لحاظ تعیین حقوق بازنشستگی یا ازکارافتادگی علی الاطلاق و بدون قید و شرط و هرگونه محدودیتی از حیث مدت تجویز و تصریح گردیده است، بنابراین ماده 9 آیین نامه مرخصی‌ها که برخورداری از مرخصی استفاده نشده را نتیجتا ًمقید و محدود به مدت معین کرده است مغایر قانون تشخیص داده می‌شود و به استناد قسمت دوم ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری ابطال می‌گردد و با ابطال ماده مذکور موضوع بخشنامه شماره 100.710.101 مورخ 1373/4/19 وزارت آموزش و پرورش هم قهراً باطل و کان لم یکن اعلام می‌شود.
رییس هیات عمومی دیوان عدالت اداری – قربانعلی دری نجف آبادی
